نفس‌های کم رمق دفاتر گردشگری

کارشناسان از تعطیلی دفاتر مسافرتی و رکود گردشگری سلامت در 17 ماه اخیر می‌گویند

نفس‌های کم رمق دفاتر گردشگری

 از آسیبی که کرونا به صنعت گردشگری ایران به ویژه خراسان رضوی به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری کشور وارد کرده، بارها نوشته‌ایم و از ضرر بزرگ هتلداران و دیگر مراکز اقامتی، مجتمع‌‌های آبی و تفریحی، رستوران‌ها، سوغات فروشان و بازارها و... گفته‎ایم؛ اما این بار می‌خواهیم از وضعیت دفاتر گردشگری و شرکت‌های مسافربری و راهنمایان گردشگری در سال گذشته و امسال بنویسیم.

از زمان شیوع کرونا، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری مشهد و خراسان رضوی با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. به گفته محمدسعید ولی‌زاده رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی، از زمان شیوع کرونا تاکنون بیش از 30درصد دفاتر خدمات مسافرتی به حالت تعلیق و تعطیل درآمده‌اند و دفاتر فعال هم به شدت با کاهش درآمد و افزایش هزینه مواجه هستند.

ولی‌زاده به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: کمتر از 10درصد این دفاتر در سال جاری بازگشایی شده‌اند و این بازگشایی هم عملا جز افزایش هزینه چیزی دربرندارد. او معتقد است وضعیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری بسیار بدتر از سال گذشته و به مراتب دشوارتر از اواخر سال 1398 است؛ زیرا با اوج‌گیری موج‌های پی در پی کرونا، میزان تقاضای مردم برای سفر به شدت کاهش یافته و از اولویت‌های اصلی آنها خارج شده است.

«تقریبا بیش از 50درصد نیروی فعال کار در دفاتر مسافرتی از گردونه فعالیت خارج شده‌اند و اکثر آنان در حال حاضر بیکارند.» رئیس اتحادیه دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی با بیان این نکته می‌گوید: دفاتر مسافرتی و تشکل‌های صنفی گردشگری مهم‌ترین بازوان صنعت گردشگری‌اند که در صورت فعال بودن می‌توانند بیشترین تاثیرات مثبت را در وضعیت روانی و اجتماعی جامعه بگذارند.

تعطیلی 70 دفتر خدمات مسافرتی و بیکاری 1800 نفر نیروی کار آنها در خراسان

در فروردین و اردیبهشت پارسال، واحدهای گردشگری تعطیل بودند و دفاتر خدمات مسافرتی هم چندان فعال نبودند؛ اما پس از اینکه مصوبه معاونت گردشگری، تمام مشاغل گردشگری را جز مشاغل ردیف یک لحاظ کرد، وضعیت تا حدودی رو به بهبود رفت. به گفته یوسف بیدخوری، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، از آغاز امسال تاکنون هیچ یک از دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری توسط این اداره تعطیل نشده‌اند؛ اما از تعداد 470 شرکت و دفتر خدمات مسافرتی که زیر پوشش این ارگان هستند، 70 دفتر تقاضای تعطیلی داشتند که کماکان هم تعطیلند.

بیدخوری به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: مصوبه و بخشنامه‌ای به ما ابلاغ شده که براساس آن اگر هر یک از صاحبان واحدها و تاسیسات گردشگری بنا به دلایل مختلف تمایل به تعطیلی داشت، می‌تواند برای تعطیلی واحد خود اقدام کند و هیچ منعی در این زمینه وجود ندارد. وی خاطرنشان می‌کند: تاکنون حدود 1800 نفر در حوزه دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری خراسان رضوی بیکار شده‌اند و کماکان بیکارند.

هشدار درباره تعطیلی 20 تا 25درصدی دفاتر فعال

از همان پارسال که درباره حمایت‌های دولت از بخش گردشگری می‌پرسیدیم، کارشناسان و فعالان این بخش از سود 12درصدی وام‌های کرونا گلایه داشتند. فرهاد دوایی، نایب رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی، جهانگردی و زیارتی خراسان رضوی در این‌باره می‌گوید: هر کس از وام دولتی استفاده کرده سریعا برای بازپرداخت آن اقدام کرده است؛ زیرا این وام صرفا دفاتر را بدهکارتر از قبل کرده است. سیستم بانکی امهال بدهی وام‌های کرونایی را با جریمه 12درصدی مدنظر قرار داده؛ یعنی عملا صاحبان مراکز گردشگری برای این تسهیلات 24درصد سود پرداخت می‌کنند. این در حالی است که مسوولان در رسانه‌ها اعلام کردند که این تسهیلات با بهره 12درصدی در اختیار صنعت گردشگری قرار می‌گیرد که این مساله به وضوح از سوی فعالان صنعت گردشگری تکذیب می‌شود. بسیاری از فعالان این حوزه با اخذ تسهیلات 18درصدی از سیستم بانکی سعی در پرداخت هر چه سریعتر تسهیلات کرونایی صنعت گردشگری دارند. بنابراین سنگ‌اندازی‌های دولت بیشتر از حمایت‌هایش از صنعت گردشگری بوده است.

بیدخوری هم دراین‌باره می‌گوید: از 130میلیارد تومان تسهیلات کرونایی که به خراسان رضوی تخصیص یافته بود، حدود 102میلیارد تومان به فعالان حوزه گردشگری پرداخت شد. متاسفانه شکایت برخی از فعالان حوزه گردشگری مبنی بر اخذ جریمه 12درصدی به دلیل دیرکرد در بازپرداخت تسهیلات صحت دارد. این مساله ناشی از کارشکنی نظام بانکی است که همکاری لازم را با صنعت گردشگری نداشته است. 

فعالان حوزه گردشگری معتقدند اگر وضعیت به همین منوال پیش برود و تغییراتی در خصوص واکسیناسیون ایجاد نشود، قطعا شاهد افت 20 تا 25درصدی فعالیت این دفاتر در مهرماه خواهیم بود. صنعت گردشگری ارزآوری زیادی دارد و تقریبا بالغ بر 1میلیون و 500هزار نفر به طور مستقیم و 4 تا 5میلیون نفر به طور غیر مستقیم در کشور ما در این حوزه فعالیت می‌کنند که بسیاری از آنان در شرایط فعلی بیکار شده‌اند.

بسته‌های گردشگری سلامت دفاتر خدمات مسافرتی به صفر رسیده است

صنعت گردشگری در قیاس با دیگر صنایع بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شده و وضعیت بسیاری از دفاتر مسافرتی و خدمات گردشگری بحرانی است؛ زیرا ظرفیت ورود زائر و گردشگر داخلی و خارجی به 10درصد کاهش یافته است. دست‌اندرکاران بخش گردشگری می‌گویند به توریست سلامت به دلیل محدودیت‌های اعمال شده ویزا داده نمی‌شود و در نتیجه، تعداد بسته‌هایی که این دفاتر درباره گردشگری سلامت ارائه می‌کردند، به صفر رسیده است.

علی‌اکبر علیزاده قناد، رئیس کمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی خراسان رضوی تاکید می‌کند: هر چند میزان سفرها نسبت به پارسال 5درصد افزایش یافته؛ اما وضعیت دفاتر مسافرتی و خدمات گردشگری نسبت به مدت مشابه تغییر چندانی نداشته است؛ زیرا هزینه این دفاتر ثابت بوده و عایدی آنها با افت 60 تا 70درصدی مواجه بوده است. وی در عین حال، از حمایت دولت کشورهای همسایه از صنعت گردشگری و فعالان این عرصه می‎گوید و تصریح می‌کند: ترکیه، ارمنستان و... هیچ محدودیتی برای گردشگران ندارند؛ البته ممکن است محدودیت‌هایی برای شهروندان خود داشته باشند. این کشورها تورهای واکسینه گردشگران راه‌اندازی کرده‌اند؛ ارمنستان با واکسینه کردن گردشگران، آنان را ملزم به ماندگاری چند روزه در کشورش کرده تا بدین طریق به صنعت گردشگری خود کمک کند.

دوایی هم با قیاس وضعیت گردشگری ایران با کشورهای همسایه یادآور می‌شود: دیگر کشورها علاوه بر اینکه واکسیناسیون شهروندان خود را به اتمام رسانده‌اند، در شرایط فعلی برای واکسینه کردن توریست‌ها و گردشگران اقدام کرده‌اند. این مساله حاکی از آن است که این کشورها از پاندمی کرونا عبور کرده‌اند؛ اما کشور ما همچنان از موجی به موج دیگر گذر می‌کند. این مساله سبب شده است که گردشگری سلامت ما از رونق افتاده و دچار رکود شود.

لزوم معافیت مالیاتی 2 تا 3 ساله حوزه گردشگری

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی مشهد به عدم حمایت دولت یا حمایت ناکافی از فعالان گردشگری اشاره می‌کند و می‌گوید: سیاست‌گذاران باید برای واحدهای گردشگری 2 تا 3 سال معافیت مالیاتی در نظر بگیرند یا برای آنان وام‌هایی با بهره‌های پایین و قریب به صفر ارائه کنند؛ اما با وجود اینکه بسیاری از واحدها و مراکز گردشگری تعطیل بودند، سازمان امور مالیاتی، تامین اجتماعی، شرکت‌های آب، برق، گاز و... به دنبال مطالباتشان هستند. این در حالی است که بسیاری از این واحدها از پرداخت قبوض آب، برق و گازشان عاجزند. بنابراین، از دولت جدید تقاضا داریم برنامه‌ریزی کند که مراکز دولتی و بانک‌ها، وصول مطالبات خود از این واحدها را به دوره رونق این صنعت موکول کنند.

بیدخوری هم درباره اخذ مالیات از واحدهای بخش گردشگری می‌گوید: از آنجا که حسابرسی دفاتر مالیاتی سال گذشته مطرح است و واحدها و تاسیسات گردشگری در سال گذشته تعطیل بوده‌اند، اخذ مالیات از این واحدها نباید موضوعیت داشته باشد. لذا از مسوولان ذی‌ربط تقاضا داریم در این زمینه با واحدها و تاسیسات گردشگری نهایت همکاری را داشته باشند. هر چند که تاکنون در این رابطه قول‌های مساعدی داده شده؛ اما باید منتظر ماند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. وی می‌افزاید: در حال حاضر دستورالعملی کشوری مبنی بر عدم تعطیلی واحدهای گردشگری به دلیل بدهی قبوض آب، برق و گاز ابلاغ شده، لذا هیچ یک از شرکت‌های مذکور نباید برای قطع خدمات شهری تا پایان شهریور ماه اخطاریه صادر کنند. این مصوبه قانونی و لازم‌الاجراست. وی خاطرنشان می‌کند: تمدید فرصت استفاده از تسهیلات کرونایی تا پایان شهریور ماه و عدم تعطیلی تاسیسات گردشگری به دلیل بدهی قبوض آب، برق و گاز برای حمایت از صنعت گردشگری درنظر گرفته شده است.

مشکلات برقی تاسیسات گردشگری

قطعی برق همانطور که از ابتدای خردادماه بخش‌های صنعت و کشاورزی را گرفتار کرده، دامن بخش گردشگری و تاسیسات این حوزه را هم گرفته است.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی می‌گوید: متاسفانه واحدهای گردشگری اخیرا با چالش قطعی برق مواجه هستند، هر چند که طی روزهای اخیر با سرد شدن هوا، شرکت برق همکاری لازم را با تاسیسات گردشگری داشته؛ اما بعضا ماموران شرکت برق به تاسیسات گردشگری مراجعه کرده و به آنان اخطارهایی درخصوص قطعی برق داده‌اند که این مساله نگرانی صاحبان تاسیسات گردشگری را در پی داشته است. متاسفانه در پی مصوبه اخیر کشوری مبنی بر قطعی برق صنایع که صنعت گردشگری را هم شامل می‌شده، نگرانی‌ها افزایش یافته است. ما به مسوولان شرکت برق اعلام کردیم براساس مصوبه کشوری واحدهای گردشگری نباید به دلیل بدهی قبوض برق تعطیل شوند. همچنین متذکر شدیم که کنترل حجم برق مصرفی این واحدها تا حدود زیادی از اختیار صاحبان تاسیسات گردشگری خارج است. لذا نباید در این حوزه فشاری به واحدها و تاسیسات گردشگری تحمیل شود.

بیدخوری اظهار می‌کند: میانگین ضریب اشغال هتل‌ها و مراکز گردشگری در سال گذشته به 20 الی 25 درصد می‌رسید اما از ابتدای سال جاری تاکنون درصد اشغال واحدها به 50 درصد و حتی تا قبل از قرمز شدن شرایط به 60 درصد هم رسیده است. این مساله حاکی از رونق نسبی واحدها و تاسیسات گردشگری بازگشایی شده بود؛ اما با توجه به قرمز شدن وضعیت مشهد، پیش‌بینی می‌شود باز هم شاهد افت درصد اشغال واحدها و تاسیسات گردشگری در سال جاری باشیم. وی ادامه می‌دهد: از زمانی که وضعیت مشهد نارنجی شد، وسایل نقلیه شخصی و سواری اجازه ورود به مشهد ندارند که کماکان این وضعیت پس از قرمز شدن ادامه دارد؛ اما همچنان پروازها، قطارها و اتوبوس‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ظرفیت‌های ابلاغی می‌توانند به مقصد مشهد سفر کنند.

دولت سیزدهم چه نسخه‌ای می‌پیچد؟

امروز می‌بینیم که اکثر کشورها در حال راه‌اندازی و تقویت صنعت گردشگری خود با رعایت پروتکل‌ها هستند؛ اما ایران با وجود تمامی ظرفیت‌هایش در این زمینه عقب مانده است. ایران می‌توانست با سرعت بخشی به روند واکسیناسیون، جذب گردشگر برای تزریق واکسن را در دستورکار قرار دهد و با ارزآوری خوب ناشی از این اتفاق، بخش زیادی از خسارت وارد شده به گردشگری سلامت خود را جبران کند.

کارشناسان و فعالان گردشگری امیدوارند دولت سیزدهم در همان ماه‌های ابتدایی کارش، با نگاهی ویژه به صنعت گردشگری، سعی در احیای این بخش داشته باشد؛ لازمه این موضوع، انتخاب وزیری متخصص برای وزارتخانه میراث فرهنگی و استفاده از کارشناسان زبده و باتجربه درکنار اندیشه‌های نو و جوان در بدنه این بخش است. باید منتظر باشیم و ببینیم دولت رئیسی چه تدبیری برای این حوزه خواهد اندیشید؛ گردشگری یا رونق می‌گیرد یا بیش از این سقوط می‌کند؟