دوره تخصصی آشنایی با مفاهیم و اصول کشاورزی ارگانیک برگزار شد

با هدف ارتقای آگاهی فعالان عرصه کشاورزی

دوره تخصصی آشنایی با مفاهیم و اصول کشاورزی ارگانیک برگزار شد

«دوره تخصصی آشنایی با مفاهیم و اصول کشاورزی ارگانیک» با حضور جمعی از صاحبنظران و فعالان عرصه کشاورزی به میزبانی دفتر کشاورزی و کمیسیون کشاورزی اتاق مشهد برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، شهرام عیدی زاده سرپرست دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ابتدای این نشست گفت: کشاورزی ارگانیک یکی از راهبردهای کشاورزی پایدار است که متکی بر روشهای طبیعی کنترل آفات و بیماری‌ها بوده و استفاده و کاربرد آفت کش‌ها و علف کش‌های مصنوعی، کود­های شیمیایی، هورمون‌ها و آنتی بیوتیک­ها تا حد امکان منع شده است.

عیدی زاده خاطر نشان کرد: در تولید محصولات کشاورزی ارگانیک، به جای تاکید بر کاربرد مواد و نهاده های برون مزرعه ای، بر استفاده از عملیات مدیریتی براساس کشت و بوم منطقه ای تاکید می‌شود و به دلیل اهمیت موضوع محصولات ارگانیک، این موضوع در دستور کار دفتر کشاورزی و کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی قرار دارد و جلسات متعددی را پیرامون موضوع خواهیم داشت.

مهرداد میرحسینی، نایب رئیس انجمن ارگانیک استان خراسان رضوی بیان کرد: محصولات ارگانیک ماحصل اعمال نظام ارگانیک در واحدهای تولیدی هستند که کیفیت آن ها براساس یک نظام بازرسی منطبق بر استانداردهای معتبر بین المللی، منطقه ای، ملی تضمین شده است. کشاورزی ارگانیک به بیان ساده نگرشی علمی و نوین به آن چیزی است که اجداد ما به آن عمل می کردند. در این روش، کاربرد مواد شیمیایی حذف و در عوض تولید محصول مبتنی بر نگهداری و استفاده از منابع موجود در مزرعه و بدون آلوده سازی آب، خاک و هوا می باشد.

*معضل مصرف بی رویه سموم شیمیایی  در تولید محصولات کشاورزی

میرحسینی با بیان اینکه تاکنون تعاریف متعدد و متنوعی از کشاورزی ارگانیک ارائه شده است، یادآور شد: هیات استاندارد ملی ارگانیک آمریکا در سال 1996 در تعریف کشاورزی ارگانیک چنین آورده است؛ «کشاورزی ارگانیک عبارت است از نظام مدیریت تولید اکولوژیکی به تقویت و گسترش تنوع زیستی و چرخه بیولوژیک و فعالیت های بیولوژیکی خنک می پردازد. نظام مزبور در پایه حداقل بهره برداری از نهاده های خارج از مزرعه و نیز اقدامات مدیریتی برای بازسازی نگهداری و تقویت توازن اکولوژیکی بنا شده است».

نایب رئیس انجمن ارگانیک استان خراسان رضوی ادامه داد: IFOAM  در سال 2008 نیز کشاورزی ارگانیک را این چنین تعریف کرده است؛ «کشاورزی ارگانیک سیستم تولیدی است که از سلامت انسان‌ها، اکوسیستم ها و خاک ها حمایت می نماید و بر روندهای اکولوژیکی تنوع زیستی و چرخه های طبیعی تکیه دارد و کاربرد نهاده های با اثر رقابتی را ترجیح می دهد. کشاورزی ارگانیک از تجارت، نوآوری، علوم سودمند برای محیط زیست، ترویج نمایشگاه های مرتبط و کیفیت خوب و زندگی اشخاص درگیر با آن ترکیب شده است.

میرحسینی خاطرنشان کرد: قریب به اتفاق اعضای جامعه بر این باور هستند که محصولات ارگانیک از طعم بهتری برخوردار هستند. البته استثنا نیز وجود دارد، به طور مثال اگر در یک خاک فوق العاده فقیر فاقد روی و آهن کشت ارگانیک صورت بگیرد و بالعکس در خاک غنی کود شیمیایی به کار بریم، از آن جایی که خاک نخست مرده محسوب می شود، ممکن است محصول خاک دوم از کیفیت بالاتری برخوردار باشد.

وی تصریح کرد: مصرف بی رویه سموم شیمیایی  در تولید محصولات کشاورزی در تمامی جهان و به خصوص در ایران به یک معضل عمده برای سلامت جامعه و حفظ محیط زیست تبدیل شده است. در حال حاضر در کشور ما سرانه مصرف سم در محصولات کشاورزی به ازای هر نفر 400 گرم است.

میرحسینی افزود: در کشاورزی متعارف بیش از 300 نوع ترکیب شیمیایی خطرناک، نظیر آفت‌کش ها، علف‌کش‌ها و کودهای شیمیایی به منظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخیز سازی خاک استفاده می‌شود که بقایای این مواد علاوه بر آلوده کردن آب های زیرزمینی، هوا، جذب گیاهان و درختان شده و بخشی از آن در محصولات کشاورزی به عنوان نمونه میوه ها و سبزی ها رسوب کرده و در طی مصرف به بدن انسان منتقل خواهد شد. آب های آلوده شده با این نوع مواد نیز به مصرف انسان رسیده و خسارت مربوطه را تشدید می کند.

نایب رئیس انجمن ارگانیک استان خراسان رضوی با اشاره به مضرات کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز با سموم شیمیایی عنوان کرد: استفاده از سموم شیمیایی موجب ایجاد بیماری در انسان می شود.

وی اظهار کرد: براساس تجربه های کشاورزان و نتایجی که از پژوهش های انجام شده به وسیله محققان به دست آمده مشخص شده که در کشاورزی یک سری روش های فیزیکی و بیولوژیکی برای کنترل آفت و بیماری ها و علف های هرز وجود دارد که می تواند ضمن کاهش وابستگی کشاورزان به سموم، زمینه بهبود در شرایط زیست محیطی و کسب سود مناسب در تولید را نیز فراهم کند.

* فواید مصرف مواد غذایی ارگانیک ها

میرحسینی با اشاره به فواید مصرف مواد غذایی ارگانیک عنوان کرد: محصولات غذایی ارگانیک ارزش غذایی بالاتری دارند. میزان ویتامین C، کلسیم، منیزیوم، آهن، فسفر در مواد غذایی ارگانیک بیشتر است. مواد غذایی ارگانیک حادی آنتی اکسیدان بیشتری می باشد.

نایب رئیس انجمن ارگانیک استان خراسان رضوی افزود: در مواد غذایی ارگانیک آنتی اکسیدان بیشتر یافت می شود (50 درصد بیشتر از محصولا غیرارگانیک)، چرا که آفت‌کش‌های مصنوعی تولید این مواد در گیاهان را کاهش داده اما کودهای حیوانی و آلی به کار رفته در کشاورزی ارگانیک تولید آن ها را افزایش می دهد؛ لذا کمتر به بقایای آفت کش های آلی آلوده هستند.  همچنین این محصولات فاقد افزودنی های غذایی بوده و طبیعتا سالم‌تر هستند و غالبا خوشمزه و خوش طعم تر ارزیابی می شوند.

وی با بیان اینکه پیشنهاد می‌شود که متخصصان مختلف کارگروه مشترکی را برای تحقق تمامی اهداف کشت ارگانیک تشکیل دهند، تصریح کرد: تولید محصولات ارگانیک بر پایه اصل خاصی بنا نهاده شده که آَشنایی با این اصول ضروری است. این مباحث اساس رشد و توسعه کشاورزی ارگانیک را فراهم نموده اند و باعث بهبودی و ارتقای جهانی کشاورزی می‌شوند. این اصول عبارتند از: اصل سلامت، اصل اکولوژی، اصل انصاف و عدالت و اصل مراقبت.

میرحسینی در خصوص فواید کشاورزی ارگانیک افزود: در کشاورزی ارگانیک آب آلوده نمی شود. فرسایش خاک تا 50 درصد کاهش می یابد، چون کم ترین میزان شخم، کودهای بیولوژیکی، تناوب کشت مناسب، پوشش گیاهی و غیره استفاده می شود. تنوع زیستی در زمین های زراعی ارگانیک به علت عدم استفاده از سموم شیمیایی بیشتر است.

نایب رئیس انجمن ارگانیک استان خراسان رضوی یادآور شد: کشاورزان در معرض سموم و آلاینده های کمتری قرار می گیرند. تحقیقات نشان داده که کشاورزی ارگانیک باعث بهبود چرخه غذایی می شود، زیرا این روند با حیات وحش به صورت دوستانه برخورد می کند. در این نوع کشاورزی با استفاده از عملکردهای اکولوژیکی طبیعی می توان تولید را افزایش داده و خاک و محصولات را در برابر آفات و بیماری ها مقاوم کرد.

*موانع و چالش های پیش روی توسعه کشت ارگانیک در کشور

در ادامه، گزارشی در خصوص محصولات ارگانیک توسط کمیسیون کشاورزی و آب اتاق بازرگانی استان خراسان رضوی ارائه شد.

 در سال 2016 میزان اراضی تحت پوشش کشاورزی ارگانیک در جهان بالغ بر 57.8 میلیون هکتار بوده است، عنوان کرد: این سطح نسبت به سال 2015 قریب به 7.5میلیون هکتار رشد داشته است. در تمامی کشورها سطح اراضی کشاورزی ارگانیک در حال افزایش است، به طوری که از سال 1999 تا 2016، مجموع این سطح در جهان 420 درصد رشد داشته است.

ایران برای نخستین بار در سال 2008 میلادی به آمار رسمی، ارگانیک بین المللی  (دارای گواهی) نیز اضافه شد. همچنین کشور ایران از منظر پتانسیل ارگانیک جزو کشورهای برتر دنیا محسوب می شود، اما با وجود این پتانسیل، از منظر سطح تحت پوشش دارای گواهی ارگانیک، سهم خیلی ناچیزی را به خود اختصاص داده است.

سبزواری کارشناس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اضافه بیان داشت که در سال 2014، کشور ایران از منظر سطوح اراضی کشاورزی ارگانیک (با در نظر گرفتن مزارع در حال گذار) با سطحی معادل 11 هزار و 601 هکتار، در رتبه 85 دنیا و پایین تر از کشورهایی مانند تاجیکستان، گواتمالا و پاناما قرار می‌گیرد که سطح اراضی کشاورزی ارگانیک در ایران در سال 2016 بر اساس آمارهای رسمی به 18 هزار و 900 هکتار است و تخمین زده می شود کل اراضی کشاورزی ارگانیک و زمین های حاصل از تبدیل اراضی طبیعی (وحشی) در ایران به 50 هزار هکتار می رسد.

در کشور ایران برخی از محصولاتی که تحت پوشش گواهی ارگانیک قرار گرفته اند، عبارتند از انار، خرما، زعفران، کشمش، گلاب و گیاهان دارویی، خرما، برنج، انگور، پسته وحشی و برخی محصولات جنگلی و ... که از سال 2008 میلادی ذیل این جرگه گنجانده شده‌اند.

همچنین براساس بند ج ماده 31 قانون برنامه ششم توسعه، توسعه کشت محصولات سالم و محصولات زیستی (ارگانیک)، اعمال استانداردهای ملی کنترل کیفی تولیدات و فرآورده های کشاورزی، گسترش روند مبارزه تلفیقی با آفات و بیماری های گیاهی، مصرف بهینه نهاده ها از جمله انواع سموم و کود و حمایت از درمانگاه های گیاه پزشکی در راستای ارتقای سلامت انسان و جامعه تاکید شده است.

در موارد فراوانی محصولاتی مانند زعفران، زیره، محصولات باغی، دامی، شیلاتی و ... می توان فعالیت های گسترده ای را برای شروع و حضور در تولید محصولات ارگانیک در جهان آغاز کرد؛ به طوری که با برنامه ریزی از سوی متخصصان بخش کشاورزی می توان محصولات صادراتی از قبیل خشکبار (پسته، مغز، کشمش، خرما)، میوه (سیب درختی، هندوانه، مرکبات)، محصولات دریایی (خاویار، میگو)، محصولات حیوانی(پوست، روده، پشم) و همچنین زیره، زعفران و گیاهان دارویی را به صورت ارگانیک به جهان عرضه کرد.

کشت و توسعه کشاورزی ارگانیک با موانع و مسائل بسیاری از جمله چالش‌های زیرساختی، اقتصادی، ضعف اطلاعات و دانش کشاورزان، فنی و مدیریتی، حمایتی و موانع انگیزشی مواجه است.