شورای ملی زعفران

در نشست مجمع عمومی عادی شورای ملی زعفران ایران مصوب شد:

ایجاد «صندوق خصوصی حمایت از توسعه همه‌جانبه زعفران»

 

اعضای شورای ملی زعفران ایران، در نشست مجمع عمومی عادی این شورا با ایجاد «صندوق خصوصی حمایت از توسعه همه‌جانبه زعفران» موافقت کردند.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران در ابتدای این نشست به ارائه گزارشی از عملکرد این ساختار و دغدغه های آن پرداخت.

وی با بیان اینکه در سال گذشته این شورا تلاش کرد تا واقعیات پیدا و پنهان در حوزه زعفران را به اطلاع تصمیم گیران و تصمیم سازان امر برساند، متذکر شد: ایران با دارای بودن بیش از 108هزار هکتار سطح زیر کشت زعفران، بزرگترین تولیدکننده این محصول در کشور است.همچنین به استناد آخرین آمارهای اعلامی از سوی وزارت جهاد کشاورزی، سال گذشته بالغ بر 400تن زعفران در سطح کشور تولید شد که این حجم، معادل 95درصد زعفران تولیدی جهان است.

احتشام به جلسه‌ای اشاره نمود که شهریور 1396 میان اعضای این شورا و نمایندگان عضو کمیسیون کشاورزی مجلس (در اتاق مشهد) برگزار شد و ماحصل آن تفاهمی بود که به امضای مقامات عالی حاضر در جلسه رسید و در این خصوص توضیح داد: بند 3  این تفاهم، بر حمایت از فعالان عرصه تولید تا صادرات زعفران تاکید داشت و تسهیل بازار را با محوریت صادرکنندگان واقعی و با نظر شورای ملی زعفران وعده می داد اما در کمتر از دو ماه(آبان همان سال)، سازمان تعاون روستایی، بدون مدنظر قرار دادن این مصوبه اقدام به خرید حجم بالایی زعفران کرد. در آن برهه وعده دادند که زعفران های خریداری شده به صادرات مدیریت شده تخصیص یابد اما با تغییر نرخ ارز و همچنین تغییر مدیریت این مجموعه، زعفران‌ها سر از انبارهای دلالان درآورد.

احتشام وضعیت نامطلوب امروز زعفران ایران در جهان را متاثر از همین نوع تصمیمات و رویکردها عنوان و تاکید کرد: بسیاری از صادرکنندگان در آن ایام، برای پاسخ گفتن به نیاز مشتریان خود ناگزیر شدند تا همان زعفران ها را از دلالان خریداری کنند. این رویکرد سوداگرانه نهایتا به افزایش 50 تا 100درصدی قیمت زعفران منجر گردید.

رئیس شورای ملی زعفران، از قیمت ارز و تاثیر آن بر بهای زعفران نیز سخن گفت و توضیح داد: در آن روزهایی که ارز در بازار، 4هزار تومان قیمت می خورد، یک کیلو پوشال زعفران به بهای 4میلیون تومان فروخته می شد اما امروز که قیمت ارز به 12هزار تومان رسیده، همان یک کیلو پوشال، 8میلیون تومان معامله می شود و این یعنی؛ به تناسب رشد قیمت ارز، بهای این محصول در بازارهای جهانی افزایش نیافته است تا بتواند کمکی به کشاورزان و فعالان این عرصه باشد.

*بورس، دانسته یا ندانسته به رقیبی برای صادرکنندگان زعفران تبدیل شده است

او نقبی هم به حضور زعفران در بورس کالا زد و گفت: بدون تردید حضور زعفران در بورس بسیار مثبت بوده و گامی در جهت شفاف سازی قیمت ها به شمار می آید اما مشروط به آنکه پیش از جنجال و هیاهو، سازوکار مناسبی برای آن فراهم شود تا به تحقق مولفه های اقتصاد مقاومتی و همچنین اجتناب از خام فروشی بیانجامد. نفحات چنین رویکردی، ایجاد ارزش افزوده برای این محصول و همچنین توسعه اشتغال در این بخش است.

او انبار فعلی بورس را برای 400تن زعفران تولیدی کشور ناکافی دانست و متذکر شد: ظرفیت این انبار 5تن است و کفایت نیاز موجود را نمی کند. تاکید داریم که باید ساز و کاری به این منظور تعریف شود.

احتشام خاطر نشان کرد: به نظر می رسد بورس کالا، دانسته یا ندانسته به رقیبی برای صادرکنندگان این محصول و سرمایه گذاری های انجام شده در این حوزه، تبدیل شده است. مصداق این بحث عرضه زعفران با قیمت هایی معادل فروش کشاورزان عرضه می کند. در حالی که عرضه با چنین قیمتی برای واحدهای فرآوری و بسته بندی میسر نبوده و این امر تحقق ارزش‌افزوده‌ای که توقع می رود به واسطه چرخه فرآوری در این محصول شکل بگیرد را ناممکن می سازد.

او تاکید کرد: بورس باید عرضه‌کننده زعفران بسته بندی شده و یا محصولات فرآوری شده، باشد تا هزینه هایی که در این بخش توسط فعالان اقتصادی انجام گرفته، به ثمر بنشیند. همچنین روند توزیع زعفران خام نیز باید با نظارت حداکثری انجام بگیرد.

رئیس شورای ملی زعفران، اتخاذ چنین رویکردهایی را بسترساز توسعه در بخش های فرآوری، بسته بندی، برندسازی و صادرات دانست که ماحصل همه این ها، ایجاد ارزش افزوده‌ برای این محصول و ارتقای جایگاه ایران در بازارهای جهانی است.

وی یادآور شد: در حال حاضر میزان برداشت محصول زعفران، 4/3کیلو در هکتار است اما اگر وزارت جهاد کشاورزی عزمی جزم کند، می تواند بهره وری (در واحد سطح) را در این بخش افزایش دهد. در این راستا، اجرای جامع طرح «مزارع آرمانی» گامی در جهت ارتقای سطح برداشت به 8الی 10کیلو در هکتار است.

او ثبت نشان ملی زعفران را از دیگر اقداماتی دانست که توسط این شورا در دست پیگیری است و اذعان کرد: ثبت جهانی زعفران و ثبت نشان ملی این محصول، در همین راستا پیگیری شده و مشارکت هایی را نیز در این راستا جلب نموده ایم.

رئیس شورای ملی زعفران خاطر نشان کرد: معرفی کاربردهای دارویی زعفران، انجام پژوهش ها در این حوزه، تشویق کشاورزان به توسعه کشاورزی ارگانیک، پیشبرد طرح ارتقای کیفیت و شناسنامه‌دار کردن مزارع زعفران از جمله اقدامات این شورا بوده که به طور مستمر پیگیری شده اند و به منظور تحقق آن ها، نیازمند تفویض اختیاراتی در این بخش ها هستیم.

او با انتقاد از معطل ماندن اجرای طرح جامع زعفران، متذکر شد: در حال حاضر یک دغدغه جدی، پیاز مازاد زعفران است که برای آن تدبیری انجام نگرفته است. مازاد این بخش باید به درستی مدیریت و به سمت دیگر استان های دارای ظرفیت و نیاز، هدایت شود.

احتشام از دغدغه های صادرکنندگان زعفران در حوزه پیمان‌سپاری ارزی نیز سخن گفت و یادآور شد: در این حوزه مشکلاتی جدی برای صادرکنندگان این محصول رقم خورده که انگیزه کسب و کار را از آن‌ها دریغ کرده و توامان بازگشت ارز به چرخه کسب و کار را نیز با دشواری روبه رو کرده است.

او با انتقاد جدی از سیاست های غلطی که در بخش تجارت اتخاذ شده، متذکر شد: عده‌ای با کارت های یک بار مصرف زعفران را از کشور خارج کرده و با قیمت هایی ارزان‌تر در بازار جهان عرضه می کنند و سود خود را در اختلاف قیمت ارز در بازار آزاد کسب می‌نمایند اما در سمت دیگر صادرکننده رسمی باید با عرضه ارز در سامانه نیما، به چالش قیمت کمتر تن بدهد و متضرر شود.

*چالش قیمت های بی ثبات برای بازار جهانی زعفران ایران

غلامرضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران نیز در ادامه این نشست به ظرفیت های این شورا اشاره و عنوان کرد: انتظارات از شورای ملی زعفران برآورده نشده است چرا که در اساسنامه‌اش برای منابع مالی موثر، ظرفیتی پیش بینی نشده است.

وی ادامه داد: بودجه فعلی بسیار اندک بوده و اجرای برنامه ها، طرح ها و پژوهش هایی که می توانند به نفع زعفران انجام بگیرند را با مشکل مواجه کرده است.

او در ادامه به دیگر دغدغه های خود در موضوع «زعفران» پرداخت و بیان کرد: ارائه آموزش های کاربردی به کشاورزان یک امر ضروری است که باعث می شود تا در مسیر فرآوری محصول، خسارتی رخ ندهد و بهره وری بیشتری ایجاد شود.

میری همچنین خواستار تهیه دستگاه جداسازی کلاله شد و عنوان کرد: در حال حاضر برای انجام این فرآیند، ما به ازای هرکیلو زعفران، دو میلیون تومان هزینه جداسازی پرداخت می شود که هزینه گزافی برای قشر کشاورز است.

درخواست دیگر این صادرکننده زعفران، تعیین «حداقل بهای ثابت» برای محصول زعفران در سال جاری بود. او گفت: ثبات قیمت یک مولفه مهم برای فعالیت ماست اما فراز و فرود در بهای ارز باعث شده تا فعالیت صادرکنندگان زعفران در بازارهای جهانی به چالش دچار شود. رقبای ما در دیگر کشورها، زعفران را خریداری و انبار می کنند و در همه ایام سال محصولشان را با یک قیمت ثابت به مشتریان عرضه می نمایند؛ این همه در حالیست که ما حتی برای مدت یک هفته نیز نمی توانیم نرخ های خود را ثابت نگه داریم و این رویه باعث شده تا بازار به نفع رقبا از دست برود.

او از پدیده قاچاق زعفران نیز یاد کرد و نسبت به نبود عزمی برای توقف آن انتقاد نمود.

دغدغه دیگر میری، ورود ارز حاصل از صادرات به کشور بود. او در این خصوص عنوان کرد: برای ما نامه های قضایی ارسال می شود اما اگر مسیری برای وارد کردن ارز وجود دارد، اعلام کنید تا ما هم اقدام نماییم.

به استناد نکات مطرح شده، اعضای حاضر در جلسه، پیشنهاد ایجاد صندوقی را مطرح نمودند که درصدی از سهم صادرات محصول زعفران در آن اندوخته شده و صرف اقداماتی می گردد که به توسعه این محصول در زنجیره تولید تا صادرات آن می انجامد.

*ضرورت همگرایی دولت و بخش خصوصی برای گره گشایی از مشکلات زعفران

اما علی رسولیان مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی نیز در سخنانی بر ضرورت همگرایی نهادهای دولتی متولی و بخش خصوصی فعال در حوزه زعفران تاکید و بیان کرد: بر این باوریم که تصدی گری امور در بخش زعفران باید به بخش خصوصی سپرده شود.

وی بر دغدغه های تولیدکنندگان و صادرکنندگان زعفران صحه گذاشت و عنوان کرد: برای هرکدام از مشکلات و گره هایی که عنوان شد باید یک برنامه راهبردی تدوین شود و رویکردهای اصلاحی اتخاذ گردد.

رسولیان در بخش دیگری از اظهارات خود، به توفیقات کشور افغانستان در کشت و عرضه زعفران در بازارهای جهانی در ظرف 8سال گذشته پرداخت و عنوان کرد: اگرچه این اقدامات با حمایت کشورهای دیگر انجام می گیرد اما یک نگاه منسجم باعث شده تا این کشور در مدت کوتاهی، توفیقات خوبی در بازار این محصول کسب کند.

وی خواستار همگرایی بیشتر میان دولت و بخش خصوصی در این حوزه شد.

 مشیرالحق عابدی، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار خراسان جنوبی نیز در همین رابطه، عنوان کرد: بر این باوریم که دغدغه های بخش خصوصی باید شنیده شود.

وی با اشاره به شرایط کنونی اقتصاد کشور، بیان کرد: اقتضای وضع موجود، مدیریت پارتیزانی و استراتژیک است. به همین منظور به شورای ملی زعفران توصیه می کنیم تا برای پیگیری و عملیاتی شدن مطالباتشان، هیاتی ایجاد نمایند.

او از دغدغه نهاد متبوعش در موضوع زعفران گفت و متذکر شد: ما در خراسان جنوبی اگرچه به لحاظ بعضی امکانات در مضیقه هستیم اما نیروی کار توانمندی داریم که بسترساز توسعه بوده اند.

وی ادامه داد: اقدامات خوبی در حوزه کشاورزی در این استان انجام گرفته که استقرار کارشناسان مقیم در مزارع از جمله آن بوده است و دعوت می کنیم تا جلسه آتی شورای ملی زعفران در خطه خراسان جنوبی برگزار شود.

*پارتیزانی عمل کنیم

محمدعلی رضایی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و فرآورده های غذایی ایران، در این نشست بیان کرد: ساز و کار این شورا مبتنی بر تدوین برنامه های کوتاه و بلندمدت برای توسعه ظرفیت های زعفران در بخش های مختلف است اما در برهه حساس کنونی، باید در اصطلاح «پارتیزانی» عمل شود.

وی ادامه داد: دولت در حال حاضر با مشکلات متعددی مواجه است اما باید در این شرایط بستری را فراهم کند تا سربازان اقتصادی کشور که همان فعالان اقتصادی و صادرکنندگان هستند؛ با حداقل دشواری ها و موانع مواجه شوند.

او از ضرورت ایجاد ساز و کاری گفت که بخشی از هزینه های صادرات زعفران صرف آن می شود اما در ازایش، ظرفیت گره گشایی از مشکلات این بخش را فراهم می کند.

رضایی تاکید کرد: فعالان اقتصادی مشتاق کمک به اقتصاد کشورشان هستند اما موانع گاه عرصه را چنان تنگ می کنند که مسیر حل مشکلات گم می شود.

راضیه علیرضایی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در واکنش به اظهارات مطرح شده، خواستار چاره اندیشی و اتخاذ یک رویکرد عملیاتی در شورای ملی زعفران شد و عنوان کرد: در مجمع عمومی این شورا باید از اقداماتی سخن بگوییم که این ساز و کار می تواند به نفع محصول زعفران و فعالان این بخش انجام دهد.

وی ادامه داد: اگر مشکل متوجه نبود بودجه برای نیازهای این شوراست، می توان برای آن صندوقی تعریف کرد که ساز و کارش کاملا بر ذمه بخش خصوصی باشد و منابع و مصارف آن را نیز خود راهبری کند. در مجموع این شورا باید در اندیشه اقدامات عملیاتی باشد و نه مطالبه‌گری صِرف.

* شورای ملی زعفران می کوشد با ارائه دیدگاه های مشورتی خود، تلنگری بزند

فرشيد منوچهري، دبیر شورای ملی زعفران نیز در همین رابطه بیان کرد: این مطالبه از تشکل‌های بخش خصوصی برای انجام کار اجرایی، غلط است. جایگاه این تشکل ها مشورتی بوده و رویکرد آن ها نیز مطالبه گری است.

وی ادامه داد:اتاق بازرگانی نیز به عنوان بزرگترین تشکل بخش نیز همین جایگاه را دارد.

منوچهری یادآور شد: شورای ملی زعفران می کوشد با ارائه نظرات و دیدگاه های مشورتی خود، تلنگری بر بخش دولتی متولی در این حوزه، وارد آورد.

وی با تقدیر از حمایت های اتاق ایران و مشهد برای کمک به هزینه های شورای ملی زعفران، متذکر شد: پیش از این و در جلسه ای با حضور نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت، موضوع اخذ درصدی از سهم صادرات زعفران -  به نفع توسعه زیرساخت های این محصول در زنجیره ارزش - مطرح شد که مقرر گردید تعیین این رقم در مجموع عمومی شورای ملی زعفران انجام بگیرد.

*ضرورت صدور کارت اهلیت برای صادرکنندگان رسمی زعفران

اما احتشام رئیس شورای ملی زعفران نیز در واکنش به نکات مطرح شده بار دیگر تریبون را در اختیار گرفت و عنوان کرد: یکی از مشکلات ما، ممنوعیت ورود زعفران به چین است که حل این مشکل و محدودیت های موجود باید در چهارچوب تعاملات دیپلماتیکی حل و فصل شود. یک چالش دیگر فعالان حوزه زعفران، محدودیت منابع آن ها برای حضور در نمایشگاه های بین المللی و تبلیغ برندهای ایرانی است که در این حوزه نیازمند حمایت بیشتر هستیم.

احتشام، پیشنهادی را نیز به منظور ساماندهی بازار زعفران و کوتاه نمودن دست دلالان و سوداگران ارائه داد و گفت: تلاش ما باید حفظ جایگاه و هویت این محصول باشد و به همین استناد پیشنهاد تخصیص کارت اهلیت را ارائه داده ایم تا صادرکنندگان رسمی شناخته شوند و متعهد به رعایت قواعد فعالیت در این حوزه باشند.

*زعفران به عنوان سمبل ایران در مجامع بین المللی معرفی شود

علی شریعتی مقدم، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق مشهد دیگر عضو این شورا بود که از چالش های عرضه ارز در سامانه نیما سخن گفت و توضیح داد: در حال حاضر برای صادرکنندگان خرد، این رویه مشکل ساز شده است و آن ها را متضرر می سازد.

او خواستار تسریع اقدامات تعریف شده برای محصول زعفران شد و عنوان کرد: می توان در قالب طرح های کوتاه مدتی، روند بهبود کیفی زعفران را پیگیری و به ثمر رساند و جهاد کشاورزی نیز باید ملزم شود تا ظرف مدت کوتاهی طرح جامع زعفران را بازنگری کرده و وارد فاز اجرا نماید. تعلل در این برنامه ها خسران به بار خواهد آورد.

وی از وزارت های امور خارجه، صمت و جهاد کشاورزی خواست تا زعفران را به عنوان سمبل کشاورزی ایران در تمامی مجامع، نمایشگاه ها، هیات های اعزامی و... معرفی کنند و یادآور شد: برای تحقق این مهم، شورای ملی زعفران باید در اسرع وقت مجموعه ای از تولیدات مروج این بحث را در اختیار این وزارتخانه ها قرار دهد.

سیدحسین خیریه، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بیرجند نیز عنوان کرد: به باور من، مهم ترین بحث در حوزه زعفران، موضوع آموزش است. اگر این مقوله مورد توجه قرار گیرد، سایر حوزه هایی که در امتداد تولید قرار می گیرند- اعم از فرآوری، صادرات و...- نیز در مسیر ارتقا قرار می گیرند.

او ایجاد صندوقی برای توسعه زیرساخت های مرتبط با زعفران را یک اقدام شایسته عنوان کرد و گفت: البته همه این ها منوط به اجرای مدیریت شده و صحیح ساختار این صندوق است.

خیریه عنوان کرد: در حال حاضر دولت نیز خود برای بازگرداندن ارز به کشور با مشکل مواجه است، در چنین وضعیتی چرا باید از صادرکنندگان با اعمال فشار چنین موضوعی مطالبه شود. اگر مسیری وجود دارد اعلام کنند تا فعالان اقتصادی نیز برای بهره گیری از آن اقدام نمایند.  

 وی خاطر نشان کرد: به باور من راهکار برای حل مشکلات وجود دارد اما همه این ها منوط به همگرایی است.

علی حسینی، نایب رئیس انجمن تولید و صادرکنندگان زعفران خراسان جنوبی نیز در این جلسه بر اهمیت جایگاه تولید زعفران تاکید و عنوان کرد: اگر بخش تولید سامانی پیدا نکند، همه اقدامات در دیگر حلقه های زنجیره ارزش زعفران، ناکارآمد خواهند بود. 

او خاطر نشان کرد: یکی از اقدامات مهم ما باید مدیریت مازاد پیاز زعفران در کشور باشد تا کیفیت تولید ما در ادامه به مشکل دچار نشود.

حسینی ادامه داد: گام مهم بعدی، عبور از خام فروشی و حرکت به سمت ایجاد ارزش افزوده برای این محصول است. در حال حاضر، چالش ما در بحث ساماندهی بورس است و تاکید داریم که نباید در این ساختار خام فروشی انجام بگیرد.

وی بیان کرد: در حال حاضر از مجموع 180کشور جهان کمتر از 50کشور هدف صادرات زعفران ایران هستند و نمی توان به این موضوع افتخار کرد.

*ضرورت استقرار وابسته زعفران در سفارتخانه های ایران

غلام عباس ارباب خالص، رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال و شرق کشور نیز در سخنانی، زعفران را یک کالای استراتژیک توصیف و عنوان کرد: برای توسعه زیرساخت ها در حوزه زعفران، نیازمند رویکردهای عملیاتی و به روز هستیم. بپذیریم که روش های سنتی دیگر جوابگو نیست و برای توفیق بیشتر باید عملکرد کشورهای موفق رصد شوند.

وی ادامه داد: همچنین به تناسب رشد تولید محصول زعفران باید بیاندیشیم که می خواهیم با مازاد نیاز بازار موجود چه کنیم و در چه بازار جدیدی، این محصول را عرضه نماییم؟ اگر برای همه این نکات تدبیری پیش بینی نشود، چالش های بیشتر گریبانگیر فعالان این حوزه خواهد شد.

او پیشنهاد کرد که در سفارتخانه های کشورمان، وابسته زعفران (با مشارکت شورای ملی زعفران) مستقر شود و به صورت تخصصی بازاریابی این محصول و سیاست توسعه بازارهای هدف را دنبال کند.

*تصمیماتی در جهت توسعه زیرساخت های مرتبط با زعفران

این گزارش حاکیست در پایان گزارش صورت های مالی و تراز منتهی به سال 1396 شورای ملی زعفران به اطلاع اعضا رسید و مورد تصویب آن ها قرار گرفت.

همچنین دراین جلسه برای انتخاب بازرس اصلی و علی البدل رای گیری به عمل آمد و «محمود پشمچی» به سمت بازرس اصلی و «علی داوری» به سمت بازرس علی البدل شورا انتخاب شدند.

علاوه بر این، با تأیید اعضای حاضر در این نشست مصوب شد تا برای حذف یا اصلاح تعهدنامه  ارزی صادرکنندگان زعفران، مکاتباتی از سوی استانداران خراسان های رضوی و جنوبی با بانک مرکزی انجام بگیرد.

 دیگر مصوبه این جلسه در خصوص طرح جامع زعفران بود که مقرر شد تا توسط شورای ملی زعفران، با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان های خراسان رضوی و جنوبی، این طرح را مورد بررسی مجدد قرار داده و نهایتا جهت اقدام به دستگاه‌های اجرایی مربوطه ارسال نمایند.

 این شورا همچنین تصمیم گرفت تا یک درصد از ارزش صادراتی زعفران را اخذ کرده و به حساب صندوق خصوصی «حمایت از توسعه همه جانبه زعفران» واریز کند. این صندوق توسط شورای ملی زعفران ایران تشکیل خواهد شد و منابع آن طرح های توسعه ای از مرحله تولید تا صادرات زعفران را پوشش خواهد داد. ساز و کار این صندوق نیز توسط تشکل های عضو شورا تهیه و پس از تصویب در هیئت رئیسه، مورد اقدام قرار خواهد گرفت.

همچنین مقرر شد تا شرایط صادرکنندگان زعفران نیز(برای اخذ کارت اهلیت) توسط شورا تهیه و پس از تصویب در هیئت رئیسه، جهت اجرا به وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صمت ارسال گردد.

مصوبه دیگر این شورا، معرفی زعفران ایران به عنوان سمبل و نماد کشاورزی ایران در سفارتخانه ها و نمایندگی های خارج از کشور بود.