ضرورت پیگیری مستمر برای حل ریشه‌ای مشکلات مرز دوغارون
در نشست مشترک کمیسیون‌های صنعت، تجارت و حمل و نقل اتاق مشهد مطرح شد:
ضرورت پیگیری مستمر برای حل ریشه‌ای مشکلات مرز دوغارون
در نشست مشترک کمیسیون های تجارت، صنعت و حمل و نقل و ترانزیت اتاق مشهد، مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان کالا به کشور افغانستان در حوزه حمل و نقل بررسی شد و راهکارهایی عملیاتی برای این بخش ارائه گردید.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «محمدحسین روشنک»، رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد در ابتدای این نشست اظهار کرد: حوزه تجارت این روزها با مشکلاتی دست به گریبان است؛ وقتی از تجارت سخن می‌گوییم منظورمان تنها صادرات و واردات نیست بلکه از گام‌های نخستین در مسیر تامین مواد اولیه و تولید کالا تا تدارک صادرات و سپس حرکت به سمت مقصد را شامل می شود. بنابراین تولیدکنندگان، صادرکنندگان و فعالان عرصه حمل و نقل در این عرصه نقش آفرین هستند.
وی ادامه داد: مباحث مربوط به بخش حمل و نقل و صادرات از مرز دوغارون به کشور افغانستان، از مشکلات قدیمی ما محسوب می شود. در واقع، فقدان متولی واحد در مرز دوغارون، یکی از دلایل بروز چالش‌هاست.
روشنک، نبود یک متولی واحد و کارآمد در حوزه تجارت را عامل بروز این مشکلات برشمرد و عنوان کرد: تجارت در ایران دارای پیشینه ارزشمندی است. بخشی از جاده ابریشم از کشورمان می‌گذرد و همین امر بر قدمت این بخش، صحه می گذارد. امروز بخش تجارت ما با مشکلات متعددی دست به گریبان است که باید با تدبیر مرتفع شوند.
این عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد خاطرنشان کرد: دلیلی ندارد یک کامیون در ایران سه برابر کشورهای اطراف ما برای بحث حمل و نقل به کار گرفته شود. چرا راننده و یا شرکت ایرانی ناگزیر می شود تا کامیون افغانستانی بخرد و وارد جاده های ایران شود؟ چرا کامیونی که می‌توان به یک سوم قیمت خریداری کرد، ممنوع می‌گردد و یا برای آن تعرفه گذاشته می‌شود؟ همچنان تاکید داریم که فقدان یک متولی توانمند در حوزه تجارت، عامل بروز مشکلاتی از این دست است.
وی در بخش دیگری از اظهارات خود، به برگزاری نمایشگاه اختصاصی کالاهای جمهوری اسلامی ایران در کشور تاجیکستان در 28 آذرماه اشاره کرد و خواستار مشارکت هرچه بیشتر فعالان اقتصادی استان شد.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد گفت: این نمایشگاه پس از سال ها برگزار می شود و مجالی برای توسعه حضور ایران در بازارهای این کشور است. امیدواریم مشکلات موجود میان دو کشور تاجیکستان و ترکمنستان مرتفع شود تا حمل کالاهای ما نیز به راحتی به این کشورها صورت بگیرد.
*خسران مالی یک چالش قدیمی برای فعالان اقتصادی
در ادامه، امیرمهدی مرادی، دبیر کمیسیون صنعت اتاق مشهد به ایراد سخن پرداخت و در تشریح مشکلات موجود در مرز دوغارون گفت: دلایل متعددی برای مشکلات حمل و نقل و صادرات در مرز دوغارون ذکر می‌شود. هم اکنون صفی طویل و چندین کیلومتری از ناوگان حمل و نقل تجاری در این مرز گزارش شده که یکی از دلایل آن، عدم امکانات کافی در مرز اسلام قلعه عنوان می کنند.
وی ادامه داد: ما در مرز دوغارون 9 باسکول داریم و این کمبود باسکول در مرز افغانستان است که باید مرتفع شود.
مرادی خاطر نشان کرد: البته به باور ما مشکل تنها مربوط به کمبود امکانات در مرز افغانستان نیست اما هر چه هست، این تعلل و تدوام این چالش قدیمی، خسران مالی زیادی به صادرکنندگان و فعالان اقتصادی ما تحمیل می کند و امروز به دنبال یافتن راه حلی جامع برای عبور از آن هستیم.
*ضرورت اتخاذ رویکرد برد-برد در تعاملات اقتصادی با افغانستان
محمود سیادت، نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز نیم‌نگاهی به فضای عمومی دو کشور ایران و افغانستان داشت و در تحلیل دلایل مشکلات موجود، بیان کرد: افغانستان صحنه حضور کشورهای مختلف است و هر کدام آن ها نیز منافع خود را دنبال می‌کنند. جاده یک طرفه ما در روابط اقتصادی با افغانستان در این برهه، باعث شده تا انگیزه آنها برای کمک به پیشبرد بعضی مسائل کم شود. بارها بحث کشت فراسرزمینی را مطرح کرده ایم که می تواند در افغانستان پیگیری شود و تراز تجاری ما را با این کشور، سامانی ببخشد اما متقابلا شاهدیم که که مسئولان مصرانه این طرح را در آسیای میانه دنبال می کنند و از ظرفیت مطلوبی که در کشور همسایه‌مان وجود دارد، غفلت می ورزند.
وی ادامه داد: موضوع انتفاع افغانستانی ها از تجارت با ایران مبحث مهمی است که باید به آن توجه شود و تعاملات اقتصادی ما باید با نگاه برد-برد برای دو کشور، پیگیری شود. بسیاری از کشورهای دیگر برای افغانستان امتیاز تعرفه صفر صادرات را قائل شده اند اما در کشور ما با سختگیری، واردات کالاهای این کشور منع می شود؛ هر چند کالاهای افغانستان امروز به صورت قاچاق از مرزهایمان می گذرد و وجود محصولات این کشور به ویژه در بخش خشکبار در بازار مشهود است.
وی افزود: چین برای واردات کالاهای افغانستان اختیاراتی در نظر گرفته و در مقابل صادرات قابل توجهی به این کشور دارد اما ما با بخشی نگری باعث شده ایم تا فرصت ها از دست بروند. سوال اینجاست که چرا وقتی همسایه ما محصول کنجد را برای صادرات دارد، باید این کالا را از کنیا وارد ایران کنیم؟
رئیس اتاق مشترک ایران- افغانستان (شعبه مشهد) یادآور شد: امروز شاهد غلبه نگاه امنیتی- سیاسی بر عمده مسائل دو کشور هستیم. بخشی از این نوع نگاه و دغدغه، به حق است اما تاثیر بیش از حد آن ارتباط تجاری و اقتصادی دو کشور نیز می تواند تبعات منفی را رقم بزند.
سیادت اظهار کرد: مافیای بسیار قوی در آن سوی مرز دوغارون و عدم یک متولی واحد و کارآمد در این سوی مرز ما را عاجز کرده است. دو سال پیش صف طویلی از کامیون ها تا تایباد رسیده بود و همین دوستانی که امروز میگویند مشکل حل نمی شود، آن زمان در 10 روز مشکل را حل کردند. این هماهنگی و اراده امروز وجود ندارد.
وی یکی از تبعات منفی در عدم مدیریت مشکلات در بخش حمل و نقل را از دست رفتن بازارهای هدف عنوان کرد و توضیح داد: در شرایط کنونی با پاکستان برای صادرات سیمان به افغانستان در رقابتی تنگاتنگیم اما گران شدن کرایه باعث حذف شدن ما از این رقابت می شود.
نایب رئیس اتاق مشهد خاطرنشان کرد: متاسفانه تشکیل کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی افغانستان و ایران به دلیل شرایط مبهم ریاست جمهوری در افغانستان به تاخیر افتاده است. باید بعضی درخواست هایمان را به آنها را اعلام کنیم و در این طرف مرز نیز اقدامی متفاوت نسبت به گذشته را از سوی مسئولان شاهد باشیم.
غلامعلی رخصت، رئیس کمیسیون صنعت اتاق مشهد نیز در همین رابطه اظهار کرد: حمل و نقل یکی از ارکان اصلی تجارت است اما نمی دانیم چرا به رغم تحریم ها و فشارهای اقتصادی خارجی، دولت به جای تسهیلگری برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان، بخشنامه هایی را که مربوط به سال ها پیش بوده، وارد فاز اجرا کرده و به نوعی دیگر بر عرصه اقتصاد فشار وارد می آورد.
* پیشنهاد تعیین سقف برای پذیرش کامیون های ورودی به کشور
احمد زمانیان، رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این جلسه گفت: حدود 6 ماه پیش و در بازدیدی که از آن سوی مرز داشتیم، صف طولانی ناوگان افغانستانی را از نزدیک دیدیم و طرف افغانستانی نیز توپ را در بحث پذیرش کامیون های ورودی به ایران به زمین گمرک کشورمان انداخت. برای عبور از این شرایط و رسیدن به وضع مطلوب، باید راهکاری کارآمد ارائه شود.
وی ادامه داد: پیشنهاد ما تعیین سقفی برای پذیرش کامیون ها است. یعنی منطقه ویژه و ورودی گمرک دوغارون، موظف به این بحث شوند که با تعیین سقفی برای ورود کامیون ها، روند پیشبرد کار را تسهیل نمایند. با اتخاذ این رویکرد، می توانیم به طرف افغانستانی اعلام کنیم که در طول یک روز چه تعداد کامیون را به مرز اعزام کند. طبیعتا دستگاه های اجرایی متولی و مرزبانی نیز باید در این رابطه همکاری لازم را به عمل آورند.
زمانیان افزود: طرح و بررسی این جنس موضوعات در جلسات و نشست های مختلف، راه به جایی نمی برد. برای چاره جویی، باید به صورت میدانی در منطقه حضور یافته و موضوع را بررسی کنیم. نگاه ما باید حل ریشه‌ای این مشکل باشد، در غیر این صورت، بارها این بحث در جلساتی از این جنس مطرح شده و برای بازه ای کوتاه نیز مشکلات رفع می شوند اما چندی بعد شاهد بروز مجدد آن ها خواهیم بود.
حبیب الله دارایی، معاون ترانزیت گمرکات استان نیز در پاسخ به مطالب عنوان شده، گفت: ما نیز از این پیشنهاد استقبال می کنیم که با نمایندگان بخش خصوصی، به صورت میدانی در این منطقه حضور یافته و مشکلات را از نزدیک رصد نماییم تا مشخص شود که نقصان متوجه کدام بخش است؟
وی توضیح داد: در همه مرزها گمرک مدیر واحد مرزی تعیین شده، البته برای اعمال این نقش، هماهنگی هایی نیز در این حوزه با سایر نهادهای متولی داریم. به همین منظور نیز کمیته های هماهنگی در مرزها شکل گرفته که مدیریت آن ها را گمرک بر عهده دارد. تمامی سازمان های مستقر در مرز، در این کمیته عضو هستند و مسائل شان را هماهنگ می کنند. به بیان بهتر، گمرک نقش هماهنگ کننده را ایفا می کند و هر سازمانی را هم باید مسئول امور مربوط به خودش بدانیم.
روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد در واکنش به اظهارات این مقام مسئول، بیان کرد: اگر گمرک در این بخش نقش متولی‌گری و فرماندهی دارد پس باید خلاء ها را رفع کند و اگر نهادی نیز همکاری نمی کند، به طور شفاف این مسئله را اعلام نماید. ما در شرایط فعلی مشکلی با گمرک نداریم اما اگر نقصانی در بخش مدیریت واحد مرز وجود دارد، یا باید توسط گمرک که فرمانده این حوزه است، حل شود یا این نهاد از جایگاه تولی‌گری کنار برود.
وی ادامه داد: از استانداری تقاضا خواهیم کرد تا تکلیف فرماندهی مرز دوغارون را مشخص کند. از گمرک و اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی نیز درخواست داریم تا در حوزه اختیاراتشان، امر تسهیلگری را دنبال کنند.
*چالش فاصله مرزی دو گمرک دوغارون و اسلام قلعه
اما محمود امتی، رئیس شورای راهبردی کمیسیون های تخصصی اتاق مشهد نیز فاصله مرزی دو گمرک دوغارون و اسلام قلعه را یکی از دلایل بروز مشکل در این مرز خواند و گفت: اگر فاصله اصلاح مذکور شود، تقریبا 30 درصد مشکلات، در بحث توقف کامیون ها حل می شود. درخواست داریم که یکی از مصوبات این جلسه، پرداختن به مشکلات ناشی از این فاصله و اصلاح و چاره جویی برای آن باشد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد ادامه داد: مشکل دیگر ما عدم حضور تشکل های بخش خصوصی چه در حوزه صادرات و چه در بخش حمل و نقل در مرز است. اگر بخشی از منطقه ویژه اقتصادی، به ویژه در فاز دو را در اختیار داشته باشند؛ می توانند به حل بخشی از کمبودها و رفع مشکلات، کمک کنند، در حال حاضر این منطقه در اختیار یک شرکت است و این امری فسادزا است.
وی افزود: از سوی دیگر،بالا بودن حقوق ورودی کالا باعث شده تا 40 درصد ترانزیت ما در اختیار ناوگان حمل و نقل خارجی به ویژه افغانستانی ها قرار بگیرد. اگر در این حوزه نرخ مناسبی تعیین و در اختیار شرکت ها قرار بگیرد، قطعا فرصت رقابت با ناوگان افغانستانی را خواهیم داشت.
امتی متذکر شد: یکی از مباحثی که در عرصه فعالیت شرکت های حمل و نقل مانع ایجاد کرده، مربوط به قوانین مالیاتی است. به استناد این قانون، خودمالک خودروی حمل و نقل تجاری مالیات نمی پردازد اما شرکتی که 10 کامیون دارد باید از بابت تک‌تک آنها مالیات پرداخت کند و این امر مانعی در مسیر توسعه شرکت های حمل و نقل است.
* سایه سنگین سیاست بر اقتصاد
جواد وحدتی فر، معاون اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی نیز تریبون را در اختیار گرفت و گفت: مشکل امروز ما در بحث صادرات کالا به افغانستان، تنها متمرکز بر مسائل مرز دوغارون نیست؛ بحث اصلی سایه سنگین سیاست بر اقتصاد است و سیاسیون این موضوع را متوجه شده اند که برای اجرای رویکردهای خود باید به اقتصاد وارد شوند. البته متاسفانه بخش خصوصی ما متوجه کارآمدی ابزار سیاست نشده و به همین دلیل امروز می‌بینیم نماینده ای کارآمد از بخش اقتصادی بر کرسی مجلس تکیه نزده است، آن هم درحالی‌که امروز نظام سیاسی ما وارد بحث های اقتصادی شده است.
وی افزود: باید ابتدا فکری برای نظام تصمیم سازی کشور بکنیم؛ بخش خصوصی باید به این نظام ورود کند. گام اولنیز ورود به مجلس به عنوان یکی از ساختارهای مهم تصمیم ساز در کشور است.
وحدتی فر در ادامه متذکر شد: نه تنها در مرز دوغارون بلکه همه مرزها، گمرک تصمیم گیرنده اصلی است و اگر تصمیماتش مغایر با قانون باشد، نقد و اصلاح می شود اما در مجموع سیاست‌ها در کمیته هماهنگی اعلام می شوند. مشکل دوغارون مربوط به این سوی مرز نیست زیرا در برهه ای حتی در روز 800 کامیون عبوری از این سوی مرز داشته ایم، پس باید مسائل را در جای دیگری بررسی کرد.
اما موضوع تامین واگن برای صادرات ریلی استان مورد بحث قرار گرفت.
کاظم شیردل نایب رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان درباره این دستور کار گفت: امروز خرید و فروش واگن صورت می گیرد اما قیمت ها به 400 تا 500 هزار دلار هم می تواند برسد. مشکل این است که دلال های ترکمنستانی واگنی که رایگان برای صادرات به ایران می آمده را امروز 150 هزار دلار به ایران می فروشند و در ایران هم مبالغی به واگن ها اضافه می شود.
وی ورود رویکردهای دلالی را عاملی برشمرد که هم هزینه حمل و نقل ریلی را افزون کرده و هم صادرکنندگان را با چالش های جدیدی مواجه ساخته است.
روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد نیز با صحه گذاشتن بر این بحث، عنوان کرد: مشکل اینجاست که این عدد در هیچ دفتری ثبت نمی شود و کاری خلاف مقررات صورت می گیرد.
وی ادامه داد: هزینه صادرات ما به واسطه این رویکردهای سوداگرانه افزایش یافته و اگر رویه موجود تداوم پیدا کند، رقبا بر ما پیشی خواهند گرفت.
وی خواستار پیگیری نهادهای متولی برای رسیدگی به این موضوع و کاهش هزینه های صادرات کالای ایرانی شد.
*درخواست برای تسریع در استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرکنندگان
در ادامه این جلسه حسین محمدیان،مدیر عامل شرکت افلاک الکتریک خراسان و صادرکننده نمونه کشور (از استان خراسان رضوی) پشت تریبون قرار گرفت. وی خواستار برگزاری برنامه روز ملی صادرات با ساز و کاری بهتر و انعکاس رسانه موثرتر شد.
وی همچنین با اشاره به حضور سفر استانی اعضای هیات نمایندگان اتاق مشهد به نیشابور، گفت: حضور نمایندگان فعالان اقتصادی در پارلمان بخش خصوصی استان در شهرستان نیشابور، با استقبال خوبی مواجه شد. در جلساتی که به همین منظور برگزار شد، فعالان اقتصادی شهرستان از مشکلات خود سخن گفتند. اعضای هیات نمایندگان اتاق نیز قول هایی دادند که چشم انتظار پیگیری آن ها هستیم.
محمدیان همچنان خواستار رسیدگی دستگاه های متولی و پیگیری اتاق ایران برای استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرکنندگان شد و افزود: میلیاردها تومان از پول صادرکنندگان در اختیار سازمان امور مالیاتی مانده است که اگر پیگیری شود، می تواند به چرخه اقتصاد کشور بازگردد.
فیض محمدی؛ مدیرعامل شرکت حمل و نقل بین المللی ستاره یاران زمین و دیگر صادرکننده نمونه حاضر در این نشست گفت: حمل و نقل نقش بسیار مهمی در توسعه صادرات دارد. از این منظر باید مشکلات آن با اولویت مورد رسیدگی قرار بگیرد. یکی از چالش های جدی ما، نبود مدیریت واحد مرزی برای ساماندهی امور و تسهیل صادرات کالا است.
وی به مشکلات موجود در مرز میلک اشاره و عنوان کرد: بخش عمده ای از تبادلات تجاری ما از این مرز انجام می گیرد اما مشکلات آن بسیار آزاردهنده شده است. نیروهای فعالا در این مرز و ساعات کاری آن باید افزایش یابند تا تردد روان تر شود و معضل ما حل گردد.
