نبود خرد در عرصه حاکمیت اقتصادی، کشورمان را به یک واردکننده تبدیل کرده است

 

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و بازار پول اتاق خراسان رضوی:

نبود خرد در عرصه حاکمیت اقتصادی، کشورمان را به یک واردکننده تبدیل کرده است

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و بازار پول اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: از 100 سال پیش نبود خرد کافی در عرصه حاکمیت اقتصادی کشور ما را به یک واردکننده تبدیل کرده که تاثیرات آن زمانی که نمی‌توانیم نفت بفروشیم بر مملکت سایه می‌افکند. اگر بخواهیم این شرایط تغییر کند، باید بر بخش تولید تکیه کنیم و ممکن است این سیاست موجب یک دوره ریاضت اقتصادی شود ولی فضا را برای تعالی بخش مولد و پایدار اقتصاد کشورمان، فراهم می کند.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ محمدعلی چمنیان در نشست «ارزش‌آفرینان» که به همت کمیته دانشجویی ذیل کمیسیون خدمات فنی؛ مهندسی و عمران اتاق بازرگانی استان و با رویکرد انتقال تجارب فعالان اقتصادی موفق به نسل جوان، برگزار شده بود، عنوان کرد: ریشه حل بسیاری از مسائل کشور در استفاده از ظرفیت نیروهای جوان نهفته است. در واقع هر چقدر فعالیت‌های دانشجویی توسعه یابد، باز هم نیاز کشور بر طرف نخواهد شد چون ظرفیت‌های زیادی در این قشر وجود دارد. به همین جهت اهتمام تشکل‌های اقتصادی نیز باید این باشد که از چنین ظرفیتی بهره‌برداری حداکثری نمایند.

وی ادامه داد: لازم است در مسیر توسعه به جوانان انرژی دهیم. البته قشر جوان هم نیاز است تا در ابتدای راه‌اندازی یک تجارت، فعالیت و تلاش بیشتری داشته و گاه حتی به اندازه چند نفر کار کند. در مجموع باید از انرژی و اشتیاق جوانان برای حل مسائل کهنه و بعضا پُرچالش کشور، بهره‌برداری کرد.

چمنیان با اشاره به دور افتادن دانشجو و دانشگاه از ایفای نقش‌شان در صنعت و اقتصاد کشور، بیان کرد: دانشجویان عمدتا از فرصت‌های موجود در دانشگاه بهره‌برداری نمی‌کنند چون منتظر هستند که درس‌شان تمام شود و بعد به آینده فکر کنند. نباید از یاد برد که فعالیت پس از اتمام تحصیل بسیار دشوارتر از زمان اشتغال به درس و دانشگاه است.

وی در خصوص علت کم بودن فعالیت‌های نوآورانه در کشور بیان کرد: این موضوع از نظر تاریخی قابل بررسی است چون در دوره معاصر عمدتا نوع حکومت‌داری در بخش اقتصاد ایران متاثر از نفت بوده و نه براساس تولید ارزش از کار و مالیات‌ستانی. تبدیل پول نفت به ریال عمده سیاست‌های ما را به واردات سوق داده و این در حالی است که در کشورهای پیشرفته خردورزی در حکمرانی دنبال می‌شود و اقتصاد بر پایه ارزش‌های پایدار استوار می گردد.

مدیرعامل شرکت نیان الکترونیک که عناوین متعددی را در بخش صادرات و نوآوری کسب نموده، با اشاره به فرآیندهای تولید یک محصول دانش بینان و نوآورانه عنوان کرد: باید توجه داشت در تولید یک محصول اجزای بسیار زیادی با یکدیگر همکاری دارند که هر کدام از این اجزا نیازمند تخصص‌های مختلفی هستند. به عنوان نمونه نیاز به این تخصص‌های متنوع موجب شده تا در شرکت نیان الکترونیک 200 مهندس مشغول به فعالیت باشند.

*خدمات مهندسی با فعالیت فناورانه چه تفاوتی دارد؟

چمنیان درباره تفاوت‌های فناوری و نوآوری با خدمات مهندسی در یک فعالیت اقتصادی اظهار کرد: از دید مجموعه‌ای مانند نیان الکترونیک خدمات مهندسی شامل چندین حوزه است که به صورت زنجیروار به یکدیگر متصل می شوند. بخش نخست این زنجیره مشاوره یا طراحی است. در این بخش چند مهندس باید برای تولید یک محصول طرح و ایده ارائه کنند. بخش دوم مربوط به حوزه اجرا و عملیات است. نمونه فعالیت‌های این بخش را می‌توان در اقداماتی مانند نصب، راه‌اندازی، تست و... یک محصول دید. پس از این بخش نوبت به حوزه نگهداری و تعمیرات یا همان خدمات پس از فروش می‌رسد. باید توجه داشت خدمات پس از فروش تفاوت کوچکی با فعالیت‌های فناورانه دارد.

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و بازار پول اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: تفاوت این 2 مفهوم در این است که در قالب خدمات مهندسی برای تولید یک محصول از یکسری روش‌های تعریف شده و از قبل امتحان شده استفاده می‌شود. در واقع تولید یک محصول با استفاده از یک روش همیشگی را می‌توان یک فعالیت خدمات فنی مهندسی برشمرد. حال اگر تولید یک محصول با نوآوری همراه باشد، نمی‌توان آن را خدمات فنی مهندسی دانست بلکه این یک فعالیت فناورانه است. تفاوت‌های این 2 مفهوم را می‌توان با یکسری شاخص‌ها دریافت.

وی با بیان اینکه یکی از نمونه‌های بارز خدمات مهندسی «مونتاژکاری» است، عنوان کرد: از این منظر می‌توان بسیاری از فعالیت‌های صنعتی کشور را در قالب خدمات مهندسی گنجاند. در واقع شاید 80 درصد از کارخانجات کشور مشغول ارائه خدمات فنی و مهندسی باشد. به همین دلیل است که اشتغال در این حوزه بسیار وسیع‌تر از سایر بخش‌هاست.

چمنیان درباره بر هم کنش فناوری و خدمات مهندسی در مجموعه‌های اقتصادی و صنعتی بیان کرد: نباید از یاد برد که هیچ فناوری به نتیجه نمی‌رسد مگر اینکه یک گروه از تیم‌های خدمات مهندسی خیلی قوی از آن محصول پشتیانی کند. بارزترین نیاز فناوری به خدمات مهندسی این است که گروه‌ها و تیم‌های فعال در حوزه خدمات مهندسی نیاز بازار را برای تولید محصول فناورانه شناسایی می‌کنند. همچنین یک گروه از مهندسان باید محصول نوآورانه را به کسانی که به آن احتیاج دارند، بشناسانند. البته این موضوع تنها به خدمات بازاریابی محدود نمی‌شود بلکه در قالب خدمات فناوری تبدیل به ارائه پروپوزال و مشاوره و طراحی می‌شود.

وی تاکید کرد: در واقع از این طریق نزدیک‌ترین محصول به نیاز مشتری تولید می‌شود. به همین دلیل است که در شرکت‌ها و مجموعه‌های صنعتی پست مهندس فروش تعریف شده و فرد در این جایگاه باید بتواند این پل ارتباطی بین فناوری و نیاز مشتری برقرار کند.

*کارایی و اثربخشی در یک فعالیت صنعتی تجاری به چه معناست؟

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و بازار پول اتاق بازرگانی خراسان رضوی در بخش دیگری از این جلسه که به ارائه تجارب وی اختصاص داشت، عنوان کرد: یکی دیگر از مسائل مهم مربوط به حوزه فناوری و نوآوری این است که در آن باید میان دو مفهوم «کارایی» و «اثربخشی» تفاوت قائل شد. اثربخشی یعنی اینکه بتوان یک فعالیت را به نتیجه رساند اما کارایی مفهومی است که ناظر بر چگونگی به نتیجه رسیدن آن فعالیت است. یکی از نیازهای صنعت این است که هزینه‌های تولید را کاهش دهد. این موضوع به مفهوم کارآیی باز می‌گردد اما در صنایع مبتنی بر فناوری و نوآوری اثربخشی مهم‌تر از کارآیی دانسته می‌شود و به همین دلیل می‌توان یک محصول را با هزینه بیشتری تولید کرد. دلیل این موضوع نیز این است که ما با یک محصول جدید سر و کار داریم.

چمنیان اضافه کرد: بخشی از نوآوری یعنی اینکه یک محصول از خدمات مهندسی خوبی برخوردار باشد. از این منظر لازم است یک گروه از شرکت تولیدکننده با مشتری در تماس باشد تا سفارشی‌سازی‌های مد نظر مشتریان را برای آنان انجام دهد.

وی با بیان اینکه، لازم است در ارائه یک محصول نوآورانه به مشتری سه مدل خدمات قبل، حین و بعد از فروش ارائه شود، متذکر شد: خدمات قبل از فروش شامل مذاکره با مشتری و شناساندن محصول به او است. خدمات حین فروش هم شامل نصب و راه‌اندازی کالا برای مشتری و خدمات پس از فروش نیز مربوط به برطرف کردن مشکلات محصول است. بسیاری از شرکت‌ها به این موضوع توجه نمی‌کنند.

چمنیان افزود: یک نمونه شاخص شرکت سامسونگ است که محصولات آن همراه با نوآوری است. اگر در محصولات این شرکت مشکلاتی وجود داشته باشد، این مشکلات ممکن است این مجموعه را نابود کند یا اینکه گذرا باشد و مجموعه سامسونگ بتواند به فعالیت خود ادامه دهد. اینجاست که خدمات مهندسی نقشی تعیین‌کننده خواهد داشت. به عنوان مثال چندی پیش یکی از گوشی‌های مدل بالای سامسونگ دچار آتش‌سوزی می شد و حتی اجازه حمل آن در هواپیما نیز داده نمی‌شد. این یکی از مشکلاتی بود که برای یکی از محصولات این شرکت پیش آمده بود. با این حال سامسونگ توانست به حیات خود قدرتمندتر از پیش ادامه دهد که علت این موضوع در موفقیت تیم‌های خدمات مهندسی آن نهفته است.

*فناوری و خدمات مهندسی چگونه بر یکدیگر اثر می گذارند؟

این تولیدکننده و صادرکننده نمونه، با اشاره به تاثیر نوآوری و فناوری در ارائه خدمات مهندسی مناسب گفت: البته باید توجه داشت که فناوری می‌تواند در ارائه خدمات مهندسی برای یک محصول نیز مفید و موثر باشد. نمونه این موضوع آن جایی بود که ما مجبور بودیم برای اندازه‌گیری محصل نصب تجهیزات‌مان از متر استفاده کنیم و همین موضوع ساعت‌ها وقت مهندسان شرکت را می‌گرفت اما با روی کار آمدن دستگاه اندازه‌گیری لیزری یک فرایند 10 ساعته به پروسه‌ای 10 دقیقه‌ای تقلیل یافت. در واقع در چنین روند، فناوری به کمک خدمات مهندسی آمده است. مصادیق آن هم به فراوانی است.

وی با تاکید بر اهمیت خدمات پس از فروش برای تولید محصولات نوآورانه خاطرنشان کرد: آخرین مرحله ارائه خدمات پس از فروش در دنیا استفاده از فناوری‌های ICT و اینترنت اشیاست. در واقع شرایط در دنیای امروز به گونه‌ای شده که مشتری برای رفع مشکل یک محصول به تولیدکننده مراجعه نمی‌کند بلکه این تولیدکننده بوده که دنبال مشتری است. به عنوان نمونه شرکت نیان الکترونیک در هر یک از اینورترهای خورشیدی خود یک سیم‌کارت تعبیه کرده که به محض بروز مشکل، آن را از طریق یک سرور به مرکز اطلاع می‌دهد. فرایند حل مشکل نیز حدود یک ساعت به طول می‌انجامد. در واقع در دنیای امروز بسترهای ICT و اینترنت اشیا اطلاعات یک محصول را به تولیدکننده مخابره می‌کند تا واحد خدماتی آن بتواند مشکل را بررسی نماید. تاثیر ارائه چنین خدماتی در فروش و بازاریابی یک محصول بسیار متفاوت است.

چمنیان تصریح کرد: در مجموع بخش‌های فناوری و خدمات مهندسی بر یکدیگر تاثیر گذارده و به هم کمک می‌کنند. اهمیت این موضوع آنجاست که قرار باشد یک محصول فناورانه به کشور دیگری صادر شود. در حقیقت اوج موفقیت یک محصول فناورانه در این است که بتواند بازار صادراتی داشته باشد. با این حال توسعه بازار صادرات برای یک محصول نیازمند توسعه شبکه خدمات مهندسی برای آن کالا در کشور یا کشورهای مقصد است.

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و بازار پول اتاق بازرگانی خراسان رضوی تاکید کرد: باید توجه داشت که ایجاد شبکه خدماتی بسیار دشوارتر از نوآوری است. از دیگر سو نمی‌توان یک کالای نوآورانه را بدون ایجاد چنین شبکه‌ای صادر کرد. راه‌اندازی چنین شبکه‌ای نیازمند آموزش افراد و حمایت مداوم از آنان است.

*اتاق بازرگانی تنها ماوای بخش خصوصی در بدنه اجرایی و قانونی کشور است

محسن خندان‌دل، رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی و عمران اتاق مشهد نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به دستور کارها و فعالیت‌های اصلی اتاق بازرگانی اظهار کرد: اتاق بازرگانی ایران که از آن به عنوان پارلمان بخش خصوصی یاد می‌شود، تنها ماوای بخش خصوصی در بدنه اجرایی و قانونی کشور است. در قوانین کشور فعالیت این مجموعه تعریف شده و مشتمل بر مجموعه‌ای از تشکل‌ها، سمن‌ها، اتحادیه‌ها و انجمن‌های تخصصی است که وظیفه هر کدام حمایت مادی و معنوی از بخش‌های فعال در حوزه اقتصاد و کارآفرینی در عرصه های صنعت، معدن، کشاورزی و تجارت است. در مرتبه بالاتر این مجموعه‌ها، اتاق بازرگانی قرار دارد که نقش هدایت‌گر این مجموعه‌های تخصصی را بر عهده دارد.

وی با اشاره به یکی از اقدامات کمیسیون متبوعش در ایجاد کمیته های تخصصی، یکی از این ظرفیت ها را «کمیته دانشجویی» عنوان کرد که بدنه آن را نسل جوان و پرانگیزه این حوزه تشکیل می دهند و گفت: راه‌اندازی این کمیته به این دلیل بوده که ما معتقدیم حوزه خدمات فنی و مهندسی بدون ارتباط با بخش‌های دانشگاهی و دانشجویی ارزش افزوده بسیار پایینی به همراه خواهد داشت. در واقع تنها زمانی می‌توان بهره برداری و ارزش آفرینی مناسبی از حوزه دانشجویی داشت که بتوان ارتباط مناسبی بین صنعت و دانشگاه برقرار کرد.

*در کشور ما برای حل مشکل ارتباط صنعت با دانشگاه تنها به سر دادن شعار اکتفا می‌شود

رئیس کمیسیون خدمات فنی مهندسی و عمران اتاق بازرگانی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در حال حاضر بسیاری از دانشجویان فعالیت‌های خود را در قالب این کمیته آغاز کرده‌اند. یکی از خط مشی های این ساختار برگزاری همین جلسات هم‌اندیشی و انتقال تجارب از نسل توانمند و صاحب اثر به نسل جوان و پُرانرژی آینده است. امروز ارتباط صنعت با دانشگاه حلقه‌ای مفقوده در بخش اقتصاد کشورمان است و برای حل این معضل تنها به سر دادن شعار اکتفا می‌شود. در واقعیت اما همواره از دانشگاه و دانشجو غافل شده‌ایم و نتوانسته‌ایم رابطه خوبی بین صنعت و دانشگاه ایجاد کنیم. کشور ما در این زمینه نه تنها از استانداردهای جهانی بسیار عقب است بلکه حتی از حداقل‌های منطقه‌ای نیز دور افتاده‌ایم.

وی با بیان اینکه تلاش کمیته دانشجویی کمیسیون فنی مهندسی و عمران اتاق بازرگانی استان این است که ظرفیت‌های اتاق را به سمت ارتباط بیشتر با دانشجویان هدایت کند، اظهار کرد: در اتاق بازرگانی همیشه به روی دانشجویان باز است. ما زمانی می‌توانیم در حوزه اقتصادی به اهداف خود دست یابیم که دانشجویان بتوانند با دیدی تحلیلی به مسائل اقتصادی بنگرند. اتاق به دنبال این است که روحیه مطالبه‌گری و انتقاد کردن را در دانشجویان تقویت کند. البته در این مسیر قرار است انتقال تجربه نیز صورت بگیرد.

خندان‌دل ضمن ابراز تاسف از مهاجرت نیروی انسانی کشور و مهاجرت مغزها تاکید کرد: متاسفانه این موضوع به دلیل این است که نتوانسته‌ایم شرایط مناسبی برای جوانان به وجود آوریم و تحلیل مناسبی از صورت‌ مساله‌ها به آنان ارائه دهیم. ما نتوانسته‌ایم پایگاهی برای بروز تراوشات ذهنی این قشر ایجا کنیم و از ظرفیت های آن ها غفلت کرده ایم. این شرایط رسالت اتاق را بسیار دشوارتر می‌کند. تلاش ما این است که این حلقه مفقود را پیدا کرده و زمینه اتصال دانش و کارآفرینی را فراهم کنیم.

گفتنی است؛ در بخش پایانی این نشست نیز تعدادی از دانشجویان شرکت‌کننده در این جلسه به بیان نقطه‌نظرات و طرح سوال پرداختند.