عباس آخوندی: تعارض منافع هویت تاریخی مهندسی در ایران را مخدوش کرده است

عباس آخوندی:

تعارض منافع هویت تاریخی مهندسی در ایران را مخدوش کرده است

وزیر اسبق راه و شهرسازی گفت: سیستم مهندسی ایران گرفتار تعارض منافع است. اثرات سوء این وضعیت علاوه بر نبود یک رویه واحد، انحطاط اخلاق حرفه‌ای را در این رشته رقم می‌زند. این موضوع موجب شده تا هویت مهندسی ایران که بزرگ و غنی بوده و سابقه‌ای درخشان دارد؛ در اذهان مخدوش شود.  

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «عباس آخوندی» در ارتباط آنلاین با هشتمین آیین پاسداشت روز ملی مهندسی که در محل اتاق بازرگانی مشهد برگزار شد؛ عنوان کرد:  معمولا نگاه ما به مهندسی یک نگاه تاریخی و معطوف به سبقه آن در تاریخ باستان ایران است که در اکثر آثار دوره‌های گذشته یک نوع هنر در این حوزه نهفته است. مهندسی مدرن نیز در ایران نسبت به کشورهای همسایه آن و ممالک هم‌تراز به موقع اتفاق افتاد و در مقایسه با مصر، عراق، ترکیه  و حتی مالزی خیلی زودتر مباحث مهندسی مدرن وارد کشورمان شد.

وی ادامه داد: ظرفیت های ارزشمندی در بخش مهندسی ایران طی ادوار مختلف فراهم بوده است. با این اوصاف، امروز سوال این مطرح می شود که چرا مهندسان ایران سهمی از بازار مهندسی جهانی ندارند؟ این در حالی است که این موضوع در کشورهای هم‌تراز ایران به خوبی دیده می‌شود و سهم آنان از مهندسی بین‌المللی بسیار بالاست.

* محیط اقتصاد سیاسی ایران اساسا برای پرورش بنگاه‌های بزرگ‌مقیاس، بارور نیست

آخوندی در بخش دیگری از اظهارات خود، اضافه کرد: پاسخ این سوالات زمانی ممکن خواهد بود که بدانیم محیط اقتصاد سیاسی ایران اساسا برای پرورش بنگاه‌های بزرگ‌مقیاس اعم از مهندسی و غیرمهندسی بارور نیست. این ماجرا را نمی‌توان از داخل فضای جامعه مهندسی بررسی و مشکل آن را برطرف کرد. به نظر می‌رسد بررسی مسائل این حوزه در یک بستر سیاسی و جامعه‌شناسی، نیازمند یک نگاه برون‌حرفه‌ای است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اینکه چرا مهندسی در ایران توسعه پیدا نکرده، به این دلیل است که بنیان آن بر مبنای تعارض منافع گذاشته شده است. این مساله یکی از دلایل اصلی عدم توسعه کشور ما به شمار می آید. علت دیگر نیز این است که جامعه سیاسی اساسا امکان باز شدن و کالبدشکافی این مباحث را نمی‌دهد. در واقع وضعیت به گونه‌ای است که طرف‌های درگیر در بازار خدمات مهندسی، بعضا تعهدی به قراردادهای آن ندارند. در حقیقت تعارض منافع طرف‌های قرارداد، بخش‌های مختلف و خصوصا دولت را به سمتی هدایت می‌کند که تعهدی به قرارداد خود نداشته و از همین رو هیچ رویه و فرایند استوار و مشخصی در بازار مهندسی ایران از مرحله تشخیص و اعطای صلاحیت تا تعریف پروژه، ارجاع قرارداد، نظارت، بازرسی، نگهداری و... وجود ندارد.

وزیر اسبق راه و شهرسازی این نکته را خاطر نشان کرد که؛ باید توجه داشت توسعه زمانی شکل می‌گیرد که محصول کارآمدی و ظرفیت های مولد باشد. یعنی قانون حاکم، سیستم قضایی، حوزه عرضه و دریافت‌کننده خدمات باید با هم یک سیستم سازگار ایجاد کنند.

وی با تاکید بر اینکه عرصه خدمات مهندسی در ایران برای توسعه نیازمند نهادهای حرفه‌ای و پشتیبان است، متذکر شد: در حال حاضر تقریبا نهادهای سیاسی ایران بزرگترین مانع مبادلات مهندسی در ایران به شمار می آیند. سیستم نظام مهندسی در کشور ما در یک تعارض منافع بین دولت، نهادهای عمومی و بهره‌برداران خدمات فنی مهندسی قرار گرفته و این در حالی است که توسعه مهندسی به نهادهای مولد باکیفیت بستگی دارد. رشد بنگاه‌های مهندسی در ایران باید سکویی برای رقابت در دنیا باشد.

*رابطه دولت و بخش مهندسی در ایران

این استاد دانشگاه، با بیان اینکه زیربنایِ ساخت و ساز در ایران بر مبنای تعارض منافع شکل گرفته، عنوان کرد: در ساختار کنونی، دولت در سه نقش، بازیگری می‌کند. به بیان دیگر دولت هم سیاست‌گذار است، هم مجری و هم تمام نهادهای خدمات مهندسی را تعریف می‌کند؛ از طرف دیگر دولت هم عرضه‌کننده خدمت و هم خود خریدار آن است.

وی به تشریح مصادیقی از تعارض منافع در ایران در پروژه‌های کلان اقتصادی کشور پرداخت و در ادامه، بیان کرد: در یک نگاه کلی مساله مهندسی در ایران تعارض منافع است. این منافع متعارض زمینه گسترش فساد و تفسیر مسائل به اقتضای موقعیت‌ها را ایجاد کرده و موجب می‌شود هیچ رویه ثابتی برای سیستم مهندسی کشور شکل نگیرد. در نهایت انحطاط اخلاق نتیجه چنین سیستمی خواهد بود. در چنین شرایطی نباید انتظار داشت جامعه به حرفه مهندسی با احترام نگاه کند.