تحلیل دینامیکی عوامل موثر بر سرمایه گذاری
پژوهش حاضر به تحلیل دینامیکی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری، بویژه سرمایه گذاری صنعتی در ایران، با مطالعه موردی استان خراسان رضوی می پردازد و بررسی جامع و عمیقی از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سرمایه‌گذاری صنعتی و رشد اقتصادی ایران در بازه زمانی 2000 تا 2024 ارائه می دهد. این مطالعه با هدف شناسایی و تحلیل متغیرهای اقتصادی نظیر تورم، نرخ ارز، سرمایه‌گذاری خارجی (FDI)، شاخص توسعه انسانی (HDI)، سیاست‌های پولی، و نقش تحقیق و توسعه (R&D) طراحی شده است. برای این منظور، از روش‌های پیشرفته مدل‌سازی شامل دینامیک سیستم‌ها، شبکه‌های عصبی مصنوعی (LSTM) و( NARX) ، و سیستم‌های فازی-عصبی تطبیقی (ANFIS) استفاده شده است. داده‌های سری زمانی از منابع معتبر مانند مرکز آمار ایران، بانک جهانی، و بنیاد هریتیج گردآوری شده‌اند تا تحلیل دقیقی از روابط پیچیده بین متغیرهای اقتصادی ارائه شود. یافته‌ها نشان می‌دهند که تحریم‌های بین‌المللی باعث کاهش 30% سرمایه‌گذاری بخش خصوصی (PSI) شده‌اند، در حالی که افزایش 1% در نرخ ارز به افزایش 0.8% در شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) منجر می‌شود. مدل‌های پیش‌بینی توسعه‌یافته، از جمله LSTM و ANFIS ، با دقت بسیارخوب (R2 >0.9) توانایی پیش‌بینی شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص داخلی (GDP) و CPI را تأیید کرده‌اند. تحلیل همبستگی نشان‌دهنده رابطه مثبت قوی (0.85) بین سرمایه‌گذاری در R&D و HDI است که به بهبود بهره‌وری کل عوامل (TFP) تا 5% با افزایش 10% بودجه R&D کمک می‌کند. این پژوهش با تمرکز بر استان خراسان رضوی، موانعی نظیر زیرساخت‌های ناکافی، کمبود دسترسی به بازارهای جهانی، و اثرات تحریم‌ها را شناسایی کرده و فرصت‌هایی مانند موقعیت استراتژیک، نیروی کار جوان، و پتانسیل‌های صنعتی منطقه را برجسته می‌سازد. راهکارهای سیاستی پیشنهادی شامل کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از طریق تقویت صادرات غیرنفتی، هدف‌گذاری تورم در سطح 5% با اعمال سیاست‌های پولی منسجم، افزایش 20% بودجه R&D برای تقویت نوآوری، و سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های صنعتی و دیجیتال است. این مطالعه با ارائه چارچوبی مبتنی بر مدل‌سازی پیشرفته و تحلیل‌های داده‌محور، به سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا استراتژی‌های مؤثری برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و تقویت سرمایه‌گذاری صنعتی در ایران و به‌ویژه در استان خراسان رضوی تدوین کنند.
