گواهی مبداء چیست؟

گواهی مبدأ سندی است که به درخواست صادرکننده یا نماینده قانونی وی برای تعیین مبدأ یک کالای صادراتی توسط واحد مجاز صدور این گواهی صادر می گردد. از نظر استانداردهای گمرکی، تشخیص مبدأ یک کالای صادراتی فرآیندی پیچیده و بحث برانگیز است، اما با این وجود این امر پایه ای اساسی برای تعیین تعرفه ها و سایر شاخص های مهم تجارت فرامرزی به شمار می رود.

اگرچه سابقه صدور گواهی مبدأ به سال های بسیار دوری برمی گردد، اما صدور این سند همراه با تایید سایر اسناد صادراتی در سال 1923 میلادی و در پی تشکیل کنوانسیون بین المللی ژنو با تدوین مقررات تسهیل تشریفات گمرکی رایج گردید. بر این اساس دولت ها مجاز به تشکیل سازمان های مناسبی در قلمرو ملی تحت حاکمیت خود برای صدور گواهی مبدأ شدند.

مطابق بند 11 کنوانسیون 1923 ژنو، دولت ها می توانند مجوز و ماموریت فرآیند صدور گواهی مبدأ را به سازمان های غیردولتی که دارای صلاحیت لازم هستند، اعطا نمایند. لذا از یک سو نظر به گستردگی شبکه اتاق های بازرگانی و تسهیلات فراهم شده توسط آن ها، و از سوی دیگر با توجه به حسن شهرت و اعتبار اتاق ها در ارائه خدمات به بازرگانان، مسئولیت صدور گواهی مبدأ در اغلب کشورها به اتاق های بازرگانی تفویض شده است.

 تشخیص ضرورت صدور گواهی مبدأ برای یک کالای صادراتی بر عهده اتاق بازرگانی نیست، بلکه تنها واردکننده کالا است که می داند که آیا در عمل نیازی به دریافت این گواهی وجود دارد یا خیر.

 مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی مبداء

• تصویر اظهارنامه گمرکی
• تصویر بارنامه حمل
• پرداخت الکترونیکی هزینه صدور گواهی مبداء

 انواع فرم های گواهی مبدا (CERTIFICATE OF ORIGIN)

• گواهی فرم A (شش برگی)
• گواهی مبدا (سه برگی)
• فرم تعرفه ترجیحی کشور های اوراسیا
• فرم تعرفه ترجیحی ترکیه
• فرم شهادة المنشاء (مخصوص کشور عراق)  

دریافت لیست فرم های گواهی مبدا

 فرم تعرفه ترجیحی کشور های اوراسیا یا EAEU-IRAN FTA CERTIFICATE OF ORIGIN FORM CT-3   که برای صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا (روسیه, بلاروس،ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان) مورد استفاده قرار می گیرد.

 فرم A (شش برگی) یا GSP) GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES) که برای صادرات به کشورهای اروپایی، آمریکایی، آفریقایی، اقیانوسیه و آسیایی بجز کشور های اتحادیه اروپا ، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان ، پاکستان و تمامی کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد.

فرم های گواهی مبداء (CERTIFICATE OF ORIGIN) که برای کشور های اتحادیه اروپا ، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان ، پاکستان و تمامی کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد. 

نکات قابل توجه برای صدور گواهی مبداء

• - در مورد صادرات فرش ها و گلیم های دستبافت ارائه اصل اظهارنامه گمرکی جهت رویت الزامی است و همچنین در مواردی که به دلایلی مراجع صادر کننده گواهی مبداء نسبت به اصالت تصویر پروانه گمرکی تردید داشته باشند، می توانند اصل پروانه گمرکی یا بارنامه حمل را مطالبه کنند.

- دارندگان کارت بازرگانی با ارائه مدارک، می توانند از هر یک از اتاق های بازرگانی صنایع و معادن گواهی مبداء دریافت کنند. ( درخواست گواهی مبدا به صورت الکترونیکی صادر می شود و پس از تایید کارشناس مربوطه ، نسخه چاپی گواهی مبدا را از اتاق بازرگانی دریافت نمایید.

 

- برای کشورهای سنگاپور، چین، تایوان، هنگ کنگ، مالزی و کره می توان از هر دو نوع فرم گواهی مبداء بنا به درخواست صادر کننده استفاده کرد.

 

- در مواردی که مشخصات صادر کننده در پروانه گمرکی با مشخصات صادر کننده در بارنامه حمل متفاوت بوده و صاحب بارنامه تقاضای دریافت گواهی مبدا به نام خود را داشته باشد، صاحب پروانه گمرکی ( شخصی که پروانه گمرکی به نام وی صادر شده است ) نامه خطاب به واحد صدور گواهی مبدا در اتاق، پروانه صادراتی خود را با ذکر مشخصات جهت دریافت گواهی مبدا به نام صاحب بارنامه واگذار نماید. ضمناً جهت کسب اطمینان از اعتبار کارت بازرگانی صاحب بارنامه در سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند، الزامی است.

- شرکت های حمل دارای کارت عضویت هستند نه کارت بازرگانی، بنابراین مجوز صادرات ندارند.

- امضاء صادر کننده الزامی است.

- چاپ و تحویل گواهی مبداء به عهده صادرکننده است.

- دارندگان کارت اتاق تعاون، کارت پیله وری و مرزنشینان و کسانی که دارای مجوز موردی هستند نیز می توانند گواهی مبداء به نام خود دریافت کنند.

- دارندگان کارت بازرگانی علاوه بر خودشان می توانند به طور رسمی امضاء افراد دیگری از جمله اعضاء هیات مدیره را که در روزنامه رسمی نام آنها آمده به اتاق معرفی کنند. در هر صورت چنانچه به غیر از دارندگان کارت، هر فرد دیگری امضاء کند، می بایست حتماً قبلاً امضاء وی توسط دارنده کارت (که نمونه امضاء آن در صفحه اول کارت بازرگانی است) به واحد صدور گواهی مبداء معرفی و کلیه مسئولیت های ناشی از اقدام آن را بپذیرد ، لازم به ذکر است که برای تمامی گواهی ها به طور پیش فرض امضا دارنده کارت به صورت الکترونیکی بر روی گواهی مبدا درج می شود.

- در مواردی که صادرکننده اقدام به صدور کالاهای فاسد شدنی مانند میوه، تره بار، گل و گیاه، ماهی و میگو و لبنیات می کند با اخذ تعهد از صادر کننده مبنی بر ارائه مدارک بعد از یک هفته گواهی مبداء صادر می شود؛ بدیهی است مدارک ارائه شده بعدی می بایست منطبق بر مندرجات گواهی مبداء اخذ شده باشد.

- در مواردی که اقلام صادراتی زیاد باشد، در ستون مشخصات کالا ، صادر کننده میتواند عنوان AS PER ATTACH PAKING LIST NO : DATE : در گواهی مبداء درج کند و به همراه گواهی مبداء ، PAKING LIST را جهت تایید امضاء ارائه کند.

- چنانچه وزن ناخالص در بارنامه با وزن ناخالص در گواهی مبداء متفاوت باشد، مندرجات گواهی مبداء می بایست منطبق با بارنامه حمل باشد و چنانچه وزن پروانه صادراتی از بارنامه و گواهی مبداء بیشتر باشد، موردی ندارد، ولیکن نباید کمتر باشد.

- می توان برای کالاهای خارجی که صادر می شوند، گواهی مبداء دریافت کرد و در چنین مواردی می بایست مدارک ورود شامل گواهی مبداء، بارنامه حمل به ایران، پروانه ورود و مدارک خروج نیز شامل پروانه گمرکی صادراتی، بارنامه حمل از ایران به کشور مقصد و گواهی مبداء تایپ شده با مبداء کالای مشخص باشد و تعرفه گواهی مبداء در چنین موارد دو برابر است.