خراسان رضوی و درد مزمن کاهش اشتغال

خراسان رضوی و درد مزمن کاهش اشتغال

 علی اکبر لبافی - رئیس دبیرخانه کمیته استانی ماده ۷۶ برنامه پنجم توسعه خراسان رضوی

آمارهای اشتغال و به تبع آن بیکاری، در صعود و سقوط شاخص های توسعه ای، سهم زیادی دارد و نقش پُررنگی را نیز ایفا می کند. اما این دو مولفه توامان، تاثیرات اجتماعی نیز دارد. یعنی یک شغل و امنیت آن، آرامش را سهم خانواده ها می کند. پس اگر بالا و پایین رفتن این آمارها را بررسی می کنیم، باید تبعات و پیامدهای آن را نیز بسنجیم.اما در خطه خراسان نظر به ظرفیت های فراوان و منابع انبوهی که دارد، انتظار می رود حوزه اشتغال آمارهای خوبی داشته باشد. این خطه با توجه به ظرفیتی که در حوزه گردشگری زیارت دارد، پذیرای سرمایه های فراوانی می شود. همین امر بالطبع، شغل ایجاد می کند و بر سرمایه، می افزاید. با این اوصاف، انتظار این است که شاخص بیکاری استان همواره از میانگین کشوری کمتر باشد، اما طی دو سه سال اخیر، به رغم بهبود آمارهای بیکاری در کشور، شاهدیم که در استان خراسان رضوی، نرخ بیکاری به 2/10درصد افزایش یافته است ، طبیعتا این نرخ افزایش بیکاری به افزایش جمعیت بیکاران نیز منجر می شود. این به معنای تشدید مشکلات اقتصادی برای خانوارهای این استان خواهد بود.در این میان برخی از شاخص های اقتصادی نیز وضع خوبی ندارند و به نوعی همه این عوامل به مثابه حلقه های زنجیر، همدیگر را متاثر می سازند. برای نمونه نتایج بررسی ها نشان می دهد ، رسوب منابع و سرمایه گذاری در استان به نسبت میانگین کشوری کاهش داشته است و ما فقط  60درصد در منابع استان سرمایه گذاری داریم. 40درصد مازاد منابع نیز از استان خارج می‌شود و در بسترهای دیگری که برای این خطه و مردمانش سودی ندارد، سرمایه گذاری می‌شود. در مجموع این عوامل از توان اقتصادی اهالی این استان می کاهد، یعنی درآمد کمتر و زندگی دشوارتر می شود.در زمینه اشتغال بحث‌های مختلف اقتصادی تاثیرگذار است. به عنوان نمونه در حوزه صنعت ساختمان  با افت چشمگیر صدور پروانه های ساختمانی مواجه هستیم، حالا تصور کنید، این مسئله بر 350نوع فرصت شغلی که در حوزه ساختمانی وجود دارد، چه تاثیری خواهد گذاشت.اگر ساختمان سازی و ساخت و ساز در استان تقویت می‌شد، خود به خود زمینه ایجاد بسیاری از منابع و فرصت های شغلی فراهم می شد.حوزه هایی نظیر معدن و کشاورزی هم با دشواری های خاص خود روبه رو هستند. مثلا بسیاری از معادن معدنی ما امروز با حداقل ظرفیت خود فعالیت می کنند، این بدین معناست که تولید منابع خام صنعت نیز کاهش یافته است. پس صنعت ما نیز درگیر چالشی است که آن را ناگزیر از کاهش ظرفیت ها کرده است. بخشی از این ظرفیت ها، در حوزه اشتغال است.شرایط بخش کشاورزی نیز به واسطه بحران آبی، دشوارتر است. یعنی از یک سو کمبود منابع و رکود بازار بر شانه فعالان این بخش سنگینی می کند و از سوی دیگر منابع آبی لازم برای تولید، حداقلی می شود. خسارت همه این ها در ابتدا متوجه همان بخش خواهد بود.به اعتقاد نگارنده، بعضی آمارها، شرایط دشوار اقتصادی را شفاف تر می کند. مثلا نشان می دهد که حدود 10 درصد از جمعیت استان غنی اند و صاحب سرمایه و 90درصد جمعیت نیز متوسط به پایین هستند. این شکاف بزرگ، از توزیع نشدن مناسب سرمایه ها نشات می گیرد. اما همین آمارها، یک حقیقت تلخ دیگر را نیز حکایت می کند؛ این که هم اکنون نرخ بیکاری  کشور حدود 11درصد است اما استان خراسان  رضوی با  2/13درصدیک سر و گردن بالاتر ایستاده،این همه در حالی است که تا چند سال پیش آمارهای بیکاری این خطه در مقایسه با کشور کمتر بود اما حالا بیشتر شده است و این یک هشدار جدی است که می گوید سرمایه های کلان در استان راکد شده است و بخش دیگری از این سرمایه ها نیز در حال خروج هستند.در پایان باید تاکید کرد که با شعار نمی توان، راه به جایی برد. قوانین مخل کسب و کار، عدم هدف گیری مناسب تسهیلات کمکی دولت، بی توجهی به زیرساخت های اجتماعی و نیازها؛ بزرگ ترین موانع در مسیر رشد و چه بسا عاملی در جهت معکوس شدن آمارها و شاخص هاست که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.