چالش تامین آب شهرک های صنعتی خراسان رضوی

در پنجمین نشست کمیسیون انرژی اتاق مشهد بررسی شد:

چالش تامین آب شهرک های صنعتی خراسان رضوی

پنجمین جلسه کمیسیون انرژی اتاق مشهد به بررسی نیاز شهرک‌ها و نواحی صنعتی خراسان رضوی به انرژی آب و چالش‌های پیش روی آن ها برای تامین این منابع، اختصاص داشت.

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «محسن شادمان»، رئیس این کمیسیون در ابتدای این نشست نقبی به جلسات پیشین و مباحث مطرح شده زد و گفت: در جلسات گذشته درباره قیمت برق دستورکارهایی داشتیم و قرار شد گزارشی تکمیلی با پیشنهادات ساختاری در آینده مطرح شود. درباره ارزش گاز حرارتی نیز مباحثی مطرح شد و مقرر گردید موضوع از سوی شورای گفتگو پیگیری شود. همچنین به موضوع مدیریت مصرف آب پرداختیم و مقرر شد این موضوع با راهکار و پیشنهادهای عملیاتی تر در کمیسیون ارائه شود.

شادمان به تشکیل دو کمیته به درخواست اعضای کمیسیون انرژی اتاق اشاره و اظهار کرد: بر همین اساس، کمیته بهینه سازی مصرف آب و انرژی و کمیته انرژیهای تجدیدپذیر و تولید پراکنده در ذیل کمیسیون انرژی تشکیل شده و هر یک از آنها نخستین جلسه خود را برگزار کرده اند.

وی افزود: در جلسه امروز بحث تامین آب شهرک‌ها و نواحی صنعتی را بررسی میکنیم.

مهدی کفاش،دبیرکارگروه انرژی انجمن مدیران و نائب رئیس کمیته بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی ذیل کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی مشهد نیز اظهار کرد: به دنبال تسهیلگری در این حوزه هستیم تا نتایج ارزشمندی داشته باشیم و در این راستا از مدیران شرکتهای فعال در این حوزه در جلسات کمیته دعوت خواهیم کرد.

وی تاکید کرد: آب و انرژی هر دو حوزه هایی هستند که ظرفیت بررسی ویژه در قالب کمیته ای مجزا را دارند.

حمید اسماعیلی نصرآبادی، رئیس کمیته انرژیهای تجدیدپذیر و تولیدپراکنده ذیل کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی مشهد نیز گفت: خراسان رضوی نسبت به دیگر استانها در حوزه نیروگاههای خورشیدی و بادی مقام اول را دارد اما این به معنای این نیست که نیروگاههای زیادی نصب کردیم و هنوز ظرفیت بسیاری در این زمینه وجود دارد.

وی افزود: امیدواریم در این کمیته بتوانیم در حوزه اخذ تسهیلات برای شرکتهای فعال و توسعه و رونق بازار کسب و کار فعالان این عرصه گام برداریم و از طرفی قدمی برای کاهش آلودگی هوا و صرفه جویی در مصرف آب داشته باشیم.

شادمان نیز در این خصوص ابراز کرد: با توجه به شرایط کشور و امکانات اتاق بازرگانی باید در کمیته ها برای رفع موانع موجود در حوزه انرژی راه حل و درخواستی ارائه شود و تسهیلگری از این مسیر اتفاق بیفتد.

وی با بیان اینکه شرکتهای دولتی زیادی مرتبط با حوزه انرژی در خراسان رضوی فعال است، اظهار کرد: این شرکتها قراردادهای پیمانکاری زیادی با بخش خصوصی دارند و بخش خصوصی دارای مشکلات بیمه ای زیادی است که ضروری است راهکارهایی در این زمینه بیندیشیم. به همین منظور به دنبال برگزاری نشستی با حضور افراد ذیربط و انجمنها هستیم تا قراردادهای دولتی به نحوی تنظیم گردد که مسائل بیمه ای ساده تر و شفافتر باشد. شادمان تاکید کرد: ما به دنبال کاهش حق بیمه نیستیم بلکه به دنبال شفاف سازی قراردادها در حوزه بیمه و ثبات اعداد هستیم و این موضوع را از طریق شورای گفتگو هم پیگیری خواهیم کرد.

*1.8 درصد؛ سهم بخش صنعت از مصرف آب

در ادامه تریبون در اختیار ناصر لاله، رئیس گروه تامین امکانات زیربنایی شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی قرار گرفت و او به ارائه گزارشی از نیازهای انرژی آب شهرکهای صنعتی مشهد پرداخت. لاله گفت: طبق آمارهای موجود، مصرف 91.7 از آب در ایران در بخش کشاورزی، 6.5 درصد در بخش شرب و 1.8 درصد در بخش صنعت صورت میپذیرد و بخش صنعت کمترین سهم را در مصرف اب دارد و این درحالیست که در کشورهای صنعتی و پیشرفته مصرف آب بخش صنعت بسیار بالاست.

وی گفت: براساس آمارگیری سال 90 مرکز آمار ایران، 926 متر مکعب مصرف آب در صنایع کشور اتفاق افتاده و میزان اشتغال تولید شده در صنایع بزرگ خارج از شهرکهای صنعتی در آن سال 662 نفر و در شهرکها و نواحی صنعتی 669 نفر بوده است.

لاله افزود: در صنایع بزرگ و واحدهای خارج از شهرکهای صنعتی به ازای هر لیتر در ثانیه مصرف آب، 15 نفر اشتغال در خراسان رضوی وجود داشته که این رقم در شهرکهای صنعتی 89 نفر است و نسبت به میانگین کشوری یعنی 53 نفر اشتغال بیشتر می باشد.

وی اذعان کرد: بیشترین میزان اشتغال صنعتی استان به ازای لیتر در ثانیه مصرف آب مربوط شهرک صنعتی توس با 305 نفر اشتغال است.

رئیس گروه تامین امکانات زیربنایی شرکت شهرکهای صنعتی استان با بیان اینکه تعرفه آب صنعتی در ایران بسیار زیاد است، اظهار کرد: سیمای سال آبی 96-97 استان نشان میدهد که بخش کشاورزی استان 85 درصد سهم آب را داشته، بخش شرب 9 درصد، خدمات 4 درصد و بخش صنعت 2 درصد از مصرف آب خراسان رضوی را داشته اند.

وی در نگاهی به آخرین وضعیت زیست محیطی شهرکها و نواحی صنعتی استان گفت: 5248 واحد در این شهرکها و نواحی به بهره برداری رسیده که 50 درصد از این تعداد در شهرکهای صنعتی واقع شده اند و 41 درصد اشتغال صنعتی استان را نیز همین شهرکها به خود اختصاص داده اند.

لاله سهم مصرف آب بخش صنعت خراسان رضوی در سال 97 را 90 میلیون متر مکعب خواند و گفت: 10 درصد از این مقدار در شهرکهای صنعتی استفاده شده است. در 8 شهرک صنعتی تصفیه خانه احداث کردیم که در مجموع با ظرفیت 13350 مترمکعب 74 درصد واحدها را تحت پوشش قرار میدهد.

وی به تعهدات شرکت شهرکهای صنعتی استان در پیاده سازی سند سازگاری با آب اشاره کرد و گفت: نصب کنتور هوشمند بر روی تمامی چاه‌ها تا پایان سال ۱۳۹۷، کاهش درصد آب بدون درآمد به ۱۰ درصد تا افق ۱۴۰۵، توسعه سیستمهای بازچرخانی آب برای تامین نیاز فضای سبز به میزان سه هزار مترمکعب در شبانه روز تا افق ۱۴۰۵ و استحصال آب باران برای تامین نیاز آبی صنعت و فضای سبز شهرکها از جمله تعهدات این شرکت است.

لاله در توضیح درخواست ها و راهکارهای موجود برای تامین آب شهرک ها و نواحی صنعتی استان گفت: در راستای اجرای آیین نامه اصلاحی مواد ۱۰، ۱۱ و ۱۳ آیین نامه اجرایی فصل دوم قانون توزیع عادلانه آب، شهرک‌ها و نواحی صنعتی از اعمال محدودیت عمق حفاری برای چاه های آبی که نیاز به کف شکنی و لایروبی دارند، مستثنا شوند. همچنین موافقت با جابجایی تخصیص آب سد ارداک با آب زیرزمینی در شهرک صنعتی توس و ماشین سازی توسط مدیریت منابع آب ایران صورت گیرد.

وی ادامه داد: تسریع در اجرای پروژه خط انتقال آب شرب به میزان ۱.۳ میلیون متر مکعب در سال از تصفیه خانه شماره ۳ سد دوستی به شهرک صنعتی مشهد توسط شرکت آب منطقه‌ای از دیگر درخواست هاست.

رئیس گروه تامین امکانات زیربنایی شرکت شهرکهای صنعتی استان خاطرنشان کرد: تخصیص حداقل نصف میزان یک درصد از آبهای صرفه جویی شده در هر سال به بخش صنعت از دیگر درخواست ماست زیرا مطابق ماده ۱۴۱ قانون برنامه پنجم توسعه، اگر در هر سال نصف یک درصد از آب صرفه‌جویی شده به صنعت و شرب اختصاص می یافت، تا پایان برنامه پنجم، سهم آب صنعت و شرب از ۸ درصد فعلی به ۱۰.۵ درصد افزایش پیدا می‌کرد.

وی یادآور شد: وزارت نیرو طبق مصوبه ۴ اسفند سال ۸۴ مجلس و قانون توزیع عادلانه آب، باید آب شرب و بهداشتی مورد نیاز واحدهای صنعتی را تامین کند. از طرفی با توجه به رانت به وجود آمده در خصوص خرید چاه های کشاورزی، وزارت نیرو هرگونه تغییر کاربری را ممنوع کرده و به عنوان متولی تامین آب صنعتی، نسبت به خرید چاههای کشاورزی و تامین سهم صنعت اقدام کند.

استفاده از ظرفیت های دستورالعمل اصلاحی نحوه اجرای مواد ۲۷ و ۲۸ قانون توزیع عادلانه آب، استفاده از ظرفیت های طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی دستورالعمل هشتم و تسهیل در صدور مجوزهای تخصیص آب صنعت، تسریع در روند صدور مجوز جابجایی و کف شکنی چاه ها بدون کاهش آبدهی و بازنگری تعرفه پیشنهادی هزینه جبران افت سفره‌های آب زیرزمینی چاه‌های آب بخش صنعت در شورای اقتصاد دیگر درخواست هایی بود که لاله برای تامین آب شهرکها و نواحی صنعتی مطرح کرد.

*پیگیری جابه جایی آب سد ارداک با چاه های شهرک های ماشین سازی و توس

سپس محمد خوشحال، مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی ماشین سازی مشهد ابراز کرد: شهرک ماشین سازی نیز تقریبا به اندازه شهرک صنعتی توس به ازای هر لیتر بر ثانیه اشتغالزایی دارد.

وی با اشار به موضوع جابجایی آب سد ارداک با چاههای شهرک صنعتی ماشین سازی و توس به عنوان یکی از راهکارهای تامین آب نواحی صنعتی استان گفت: در این خصوص دیروز جلسه ای داشتیم. امروز قوانین زیادی برای همکاری دستگاههای خدمات رسان با شهرکها و واحدهای صنعتی وجود دارد که در صورت اجرا، وضعیت بهتری را برای این شهرکها شاهد خواهیم بود.

خوشحال با بیان اینکه امیدواریم طرح توسعه دو شهرک صنعتی اجرایی شود زیرا سرمایه گذار این موضوع پای کار است، افزود: متاسفانه ما برخی امکانات طرحهای توسعه ای شهرک را نداریم و با مشکل آب نیز مواجهیم.

*یک درصد آب صرفه جویی شده باید به بخش صنعت اختصاص یابد

جلال جوشش، نائب رئیس کمیسیون انرژی و عضو هیات مدیره شرکت مهندسی مشاور طوس آب نیز در واکنش به بخشی از توضیحات ارائه شده از سوی لاله گفت: اگر از دید اشتغالزایی به مصرف آب در شهرکهای صنعتی توجه شود، باید تمام یک درصدی که در مصرف آب صرفه جویی میشود، به این بخش تعلق گیرد.

لاله، رئیس گروه تامین امکانات زیربنایی شرکت شهرکهای صنعتی استان ابراز کرد: 5 میلیون متر مکعب پسابی که در شهرکهای صنعتی ایجاد میشود؛ هم اکنون مورد استفاده در فضای سبز قرار میگیرد اما فضای سبز اندازه ای دارد و تا سالهای آینده تنها 3هزار متر مکعب از این مقدار را میتوان به این فضا سبز اختصاص داد.

وی افزود: در بخش کشاورزی به ازای هر لیتر بر ثانیه کمتر از یک نفر اشتغالزایی داریم و اگر سهم دو درصدی صنعت از آب را به 4 درصد تبدیل کنند، رشد اشتغال قابل توجهی را شاهد خواهیم بود.

جوشش نیز در ادامه صحبتهای لاله گفت: معتقدم در بخش کشاورزی با توجه به کم آب بودن این استان، باید تجدیدنظرهایی در کشت محصولات صورت گیرد و به سمت و سوی صنعت برویم زیرا قاعدتا منافع بیشتری را به دنبال خواهد داشت.

شادمان، رئیس کمیسیون انرژی اتاق مشهد نیز نقبی به تعرفه آب بخش صنعت زد و تصریح کرد: سهم 3.2 برابری تعرفه آب صنعتی نسبت به کشاورزی و میزان آب این بخش با موضوع حمایت از تولید و رونق تولید همخوانی ندارد.

خوشحال، مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی ماشین سازی استان نیز گفت: رقم تعرفه آب بخش صنعت، نجومی است و هزینه های سرباری به واحدهای صنعتی با وضعیت کنونی که گرفتاریهای زیادی دارند، تحمیل مینماید. در سال گذشته حدود 250 تا 300 چاه غیرمجاز در خراسان رضوی پر شده است؛ چاههایی که به طور مثال هر یک 20 لیتر در ثانیه آب برداشت میکرده اند، درحالیکه ما برای اشتغال 5 هزار نفر، از یک چاه 15 لیتر بر ثانیه آب برداشت میکنیم. نکته اینجاست که بایست در این خصوص بررسی دقیق همراه با کارشناسی صورت گیرد.

آرش قجاوند، کارشناس اداره کل حفاظت از محیط زیست استان نیز به شهرکهای صنعتی نیمه تمام و واحدهای نیمه کاره در آنها در سطح کشور اشاره و اظهار کرد: وضعیت برخی شهرکهای صنعتی در سطح کشور به گونه ای است که به دلایلی مثل استقرار نامناسب و یا بسترسازی ناکافی، کارخانه ای در آنها احداث نشده اما فضای سبز شهرک در حال آبیاری است و این موضوع افزایش میزان مصرف آب را به دنبال دارد.

*اعلام آمادگی آبفای خراسان برای همکاری در جابه جایی آب سد ارداک

در ادامه این نشست، جواد اصغری، مدیر پروژه های برقی شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی به ایراد سخن پرداخت و درباره جابجایی آب سد ارداک با چاههای دو شهرک صنعتی گفت: وقتی بحث کاهش دبی چاهها مطرح میشود، به سراغ جابجایی آنها میرویم. بر همین اساس آماده ایم که در این رابطه هر کمک فنی لازم را ارائه دهیم تا چاههای این دوشهرک صنعتی بررسی گردد و در صورت لزوم و نیاز به جابجایی، موضوع بررسی شود. همچنین اگر در حوزه راندمان چاه دچار تردید هستید، میتوانیم روی آنها کارشناسی کنیم.

وی همچنین با بیان اینکه شهرستانها از بخشنامه ها و قوانین و یا مذاکراتی که در مشهد انجام میشود، اطلاعی ندارند و رویه خود را ادامه میدهند، تصریح کرد: درخواست ما این است که اگر مذاکره ای با شرکت آب منطقه ای خراسان صورت میگیرد، به شهرستانها هم اطلاع رسانی شود.

اصغری تاکید کرد: با وجود نیاز به سرمایه گذاری بیشتر، اگر امکان استفاده از آب سد ارداک را دارید، با توجه به مطمئن تر بودن این روش نسبت به حفر چاه، روی این مساله تمرکز کنید.

خوشحال نیز در این خصوص ابراز کرد: هزینه جابجایی آب از سد ارداک بسیار هزینه بر است اما راه حل خوبی برای تامین نیاز آبی دو شهرک صنعتی ماشین سازی و توس است.

لاله، رئیس گروه تامین امکانات زیربنایی شرکت شهرکهای صنعتی استان نیز به موضوع امکان استفاده از پساب تصفیه خانه ها توسط برخی صنایع اشاره و اذعان کرد: شرکت آب منطقه ای خود را مالک پساب میداند اما ما میتوانیم آن را در فضای سبز شهرکها و نواحی صنعتی استفاده کنیم و یا به واحد صنعتی متقاضی، ارائه دهیم. البته تاکنون هیچ واحد صنعتی با وجود نازل بودن قیمت پساب، درخواستی برای استفاده از این نوع اب نداشته است.

شادمان، رئیس کمیسیون انرژی نیز در پاسخ به لاله اظهار کرد: اگر مکانیزمی ایجاد شود که واحدهایی که امکان استفاده از پساب را دارند، بدانند که نرخ آن به طور مثال نیمی از نرخ آب مصرفی آنهاست، این موضوع با استقبال بیشتری همراه خواهد بود.

سعید سالمی، رئیس هیات مدیره خانه هم افزایی انرژی و آب استان نیز گفت: هم اکنون بسیاری از شهرکهای صنعتی مشکل تصفیه خانه دارند؛ اگر تصفیه خانه در تمامی شهرکها ایجاد شود و از آن پساب برای صنعت خود استفاده کنند، محدودیتهای آبی صنایع تا حدی مرتفع میشود. از طرفی، صدها برابر چاههای غیرمجازی که شناسایی شده، هم اکنون وجود دارد که آب از آنها برداشت میشود و تا زمانی که قوانین برای برخورد با استفاده کنندگان از این چاه ها اصلاح نشود، وضعیت همین گونه است.

شادمان، رئیس کمیسیون انرژی اتاق مشهد در انتهای این نشست خواستار بررسی مسائل تامین اجتماعی و مباحث بیمه ای شرکت های پیمانکار حوزه انرژی و طرف قرارداد با دستگاه های دولتی و ارائه راهکارها در این زمینه در جلسه آینده کمیسیون شد.