مدیرکل ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای از بازگشایی مرز لطف‌آباد-آرتیق خبر داد و اعلام کرد: مرزی لطف‌آباد بین ایران و ترکمنستان به‌صورت آزمایشی و به شیوه ترانشیپ‌منت بازگشایی شد.

جواد هدایتی قبلاً به «ایسنا» گفته بود که ترکمنستانی‌ها پیشنهاد داده‌اند که با بازگشایی مرز لطف‌آباد، به‌صورت ترانشیپ‌منت موافق هستند؛ اما کامیون‌داران ایرانی به این کار رضایت ندارند، چراکه هزینه‌های آن‌ها را افزایش داده و مدت‌زمان زیادی باید در مرز بیکار منتظر بمانند.

چهارم اسفندماه 1398 بود، که ترکمنستان سه مرز سرخس، اینچه‌برون، لطف‌آباد و باج‌گیران را با ایران بست. آن روز ستاد نظارت گمرکات خراسان رضوی در بخشنامه‌ای اعلام کرد: «با عنایت به عدم پذیرش کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی و ترانزیتی از طرف کشور ترکمنستان خواهشمند است دستور فرمایید تا اطلاع ثانوی از ارسال محصولات کامیونی به مقصد گمرکات مرزی سرخص، لطف‌آباد و باج‌گیران خودداری نمایند.»

مدتی بعد مرزها یکی‌یکی گشوده شدند ولی یکی از مرزهایی که همچنان بسته مانده مرزهای مشترک تجاری ترکمنستان و ایران است. البته در بین چهار مرز ایران و ترکمنستان، مرز سرخس شهریورماه امسال بازگشایی شد و عملیات تبادل محموله‌های تجاری به‌صورت ترانشیپ‌منت از سر گرفته شد.

هدایتی درباره آخرین وضعیت مرزهای تجاری کشور می‌گوید: «در حال حاضر تمامی مرزهای تجاری ایران با کشورهای همسایه باز است و مشکلی در این زمینه نداریم؛ اما سه مرز تجاری اینچه‌برون، باج‌گیران و لطف‌آباد بین ایران و ترکمنستان بسته است.»

او می‌افزاید: در روش صادرات به شیوه ترانشیپ‌منت، کامیون‌داران ایرانی خودشان را باید به مرز لطف‌آباد برسانند و کشنده را از یدک تریلر (بار) جدا کرده و آن را تحویل کامیون‌داران ترکمنستانی دهند و منتظر تخلیه آن و بازگرداندن تریلرشان بمانند که به همین دلیل کامیون‌داران ایرانی از این وضعیت ناراضی هستند و ما هم این شرط را فعلاً قبول نکرده‌ایم.

مجید محمدنژاد، رئیس اتاق ایران و ترکمنستان درباره وضعیت مرزهای ایران با ترکمنستان  می‌گوید: با شروع همه‌گیری ویروس کرونا سریعاً مرزهای خاکی و ریلی دو کشور بسته شدند که تقریباً بعد از گذشت چند ماه با تلاش دستگاه‌های دولتی ایران مرزهای ریلی بازگشایی شدند.

 آیا مرزهای ریلی و دریایی توانسته‌اند نقش جایگزین مرزهای خاکی دو کشور را در مراودات تجاری دو کشور در دوران اپیدمی کرونا ایفا کنند؟ محمدنژاد پاسخ می‌دهد: در زمان بسته بودن مرزهای خاکی دو کشور، انجام صادرات از طریق مسیرهای ریلی و دریایی امکان داشت اما با توجه به اینکه بهای تمام‌شده حمل بار از طریق مسیرهای ریلی و دریایی برای تناژهای پایین افزایش چشمگیری پیدا می‌کرد لذا این مسئله باعث شد تا تعدادی از بازرگانان ما روند صادراتی خود را متوقف کنند و بیشتر بازرگانانی که در تناژ بالا صادرات می‌کردند، ترغیب شدند تا از مسیرهای ریلی و دریایی جهت صادرات استفاده کنند.

او ادامه می‌دهد: بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل و صنف کامیون‌داران را دچار مشکل کرده است، عدم برگشت وضعیت مرزهای جاده‌ای کشور به شرایط سابق است. اکنون شرایط به منوالی است که به دلیل عدم امکان ورود ماشین‌های ترکمنی به خاک ایرانی یا بالعکس، شرایط ترانشیپ همچون گذشته در مرز وجود ندارد و کامیون‌داران ایرانی برای حمل بار به ترکمنستان یا کشورهای اوراسیا، بایستی نیم یدک را به کشنده‌ها یا کامیون‌داران ترکمنی تحویل دهند و بسیاری از کامیون‌داران ایرانی، از این روش استقبال نکرده‌اند.

محمدنژاد تصریح می‌کند: حال با اینکه مرزهای خاکی دو کشور باز شده است و امروز 11 آذرماه نیز بنا است که مرز لطف‌آباد همانند مرز سرخس بازگشایی شود، اما بااین‌وجود احتمالاً روند صادرات و مراودات تجاری بین دو کشور به شرایط سابق بازنخواهد گشت، چراکه به دلیل عدم امکان ترانشیپ همچون گذشته در مرزهای دو کشور و هزینه‌های سرباری که به صاحبان بار تحمیل می‌شود و از طرفی با توجه به کاهش نرخ ارز در شرایط کنونی کشور، همه این‌ها دست‌به‌دست هم می‌دهند تا آمار صادرات به ترکمنستان روند صعودی یا تغییر چشمگیری نداشته باشد.

او معتقد است: یکی از موضوع‌هایی که دستگاه دیپلماسی ایران باید به جد پیگیری کند، برگرداندن وضعیت مرزها به شرایط سابق است که من فکر می‌کنم این اتفاق حاصل نخواهد شد مگر با در نظرگیری دستورالعمل‌های بهداشتی بسیار کارآمد که بتواند نظر دولت ترکمنستان را جلب و مشارکت آن دولت جهت برگشت به وضعیت سابق را ایجاد کند.